Η γιορτή της διαγώνιας μάθησης

Η γιορτή της 25ης Μαρτίου σήμαινε πολύωρες πρόβες παρέλασης, ευχάριστο χάσιμο μαθημάτων και την ελπιδοφόρα (για έναν μαθητή της δεκαετίας του ’70) αίσθηση του έκτακτου που διασπά το αγχώδες σχολικό σύνηθες. Επίσης η γιορτή σήμαινε απέραντες τελετουργικές αφηγήσεις του γεγονότος, συνήθως από τους φιλολόγους, αποστήθιση ποιημάτων, ηρωικά σκετς. Η γιορτή της 25ης Μαρτίου γίνεται όλο και πιο περιληπτική, όλο και πιο γενικόλογη, αφού η επιστημονική έρευνα φέρνει στο φως ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες του σύνθετου χειραφετητικού φαινομένου, που όμως έχουν «γωνίες». Ξαφνικά τις παραμονές μαχών να εγκαταλείπουν τη θέση πολλοί αγωνιστές γιατί είχαν αγροτικές εργασίες ή στους πολιορκητές να υπάρχουν μισθοφόροι και από την πλευρά των πολιορκουμένων, να υφαίνονται απίστευτοι προσωπικοί ανταγωνισμοί, ζήλιες, ιδιοτέλειες και αδιάκοπες εμφύλιες συγκρούσεις, κ.λπ. Μια ιστορία, κοντά στα γήινα, κοντά στα πάθη, κοντά στις αδυναμίες, ωθεί τη γιορτή στην ασφαλή ασάφεια. Σε πολλά ερευνητικά κείμενα, φωτίζονται οι αντιφάσεις, οι ερμηνευτικές ανακολουθίες, οι σκοτεινές πλευρές, που κάνουν ακόμα πιο ενδιαφέρουσα την ερμηνεία του σημαντικού εθνικοαπελευθερωτικού διαβήματος. Μια από τις πιο γοητευτικές βιβλιογραφικές προτάσεις είναι η τριλογία του Κωστή Παπαγιώργη, «Εμμανουήλ Ξάνθος – ο Φιλικός», «Κανέλλος Δεληγιάννης» και «Τα καπάκια» (όλα από τις εκδόσεις Καστανιώτη). Πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για αναγνώσεις αναγνώσεων, ένα βαθύ σχόλιο, όχι μόνο πάνω στον Αγώνα και τις ιστοριογραφικές προσλήψεις του, αλλά και πάνω στους ανθρώπινους χαρακτήρες (μια και το συζητάμε, δείτε στα «ΝΕΑ» και στο in.gr, σε επιμέλεια του Βαγγέλη Στεργιόπουλου, τα αποσπάσματα μιας παλιάς συνέντευξης του ανορθόδοξου, σημαντικού διανοητή Κ. Παπαγιώργη, στο περιοδικό «Νέο Πλανόδιον»).