Το πένθος ταιριάζει στη λογοτεχνία

Δεν θα υπερέβαλλε κανείς αν ισχυριζόταν πως δίχως την έννοια του πένθους το σύνολο της λογοτεχνίας – αλλά και όλων των τεχνών γενικότερα – θα είχε στερηθεί σε μεγάλο βαθμό μία από τις σημαντικότερες κινητήριες δυνάμεις της. Σε ποιο βαθμό όμως η έννοια του πένθους μπορεί να διαχωριστεί από εκείνη του θανάτου; Ας διαβάσουμε κατ’ αρχάς πώς αναλύει τη λέξη «πένθος» ο καθηγητής Μπαμπινιώτης: «Βαθιά θλίψη, μεγάλη ψυχική οδύνη λόγω δυστυχίας ή συμφοράς και κυρίως εξαιτίας του θανάτου συγγενικού, προσφιλούς προσώπου». Σωτήρια θα χαρακτήριζε κανείς τη λέξη «κυρίως», αφού δηλώνει πως δεν είναι μόνον ο θάνατος που σε κάνει να πενθείς, αλλά και ένα γεγονός πραγματικά ή φαινομενικά υποδεέστερης σημασίας. Οσο και αν το πένθος είναι ασυγκρίτως βαρύτερο όταν έχει προκληθεί εξαιτίας του θανάτου προσφιλούς ή συγγενικού προσώπου, δεν παύει ως ένα αίσθημα καταλυτικό να κυριαρχεί λόγω μιας δυστυχίας ή συμφοράς που, αν και δεν μας αφορούν προσωπικά, τις αισθανόμαστε καθοριστικές ακόμη και για άγνωστούς μας ανθρώπους. Σε βαθμό που να αναγνωρίζεις στο «πένθος» μια έννοια ή μάλλον μια διάσταση συμπαντική, με κύριο λόγο ύπαρξης της τέχνης και της λογοτεχνίας ειδικότερα να την αποκρυπτογραφήσει πρωτίστως με την έννοια που καθόρισε ο Ντοστογέφσκι λέγοντας πως «ο άνθρωπος έχει τόση ανάγκη από ευτυχία όση και από δυστυχία».