Χαμένη ευκαιρία

Δεν ήταν βέβαια το, κατά Φουκουγιάμα, «τέλος της Ιστορίας». Υπήρξε, όμως, μια στιγμή, εκεί περί τα μέσα της δεκαετίας του ’90, όπου ο πολιτικός ανταγωνισμός έμοιαζε να διαβαίνει ένα κρίσιμο κατώφλι. Να βρίσκει ένα πλαίσιο συναίνεσης ως προς τα μεγάλα, τα «υπαρξιακά» ερωτήματα για τη θέση της χώρας στον κόσμο, τις βασικές επιλογές της και τις συμμαχίες της. Η μεγάλη πόλωση που είχε σημαδέψει το τέλος της δεκαετίας του ’80 είχε πια εκτονωθεί. Τα τρία κόμματα – ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμός της Αριστεράς – είχαν ψηφίσει από κοινού την επικύρωση της συνθήκης του Μάαστριχτ. Και το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου είχε επιστρέψει στη διακυβέρνηση με μια σημαία δημοσιονομικής εξυγίανσης, ελέγχου του χρέους και ένταξης στην υπό δημιουργία τότε Οικονομική και Νομισματική Ενωση, απέναντι στην οποία η αντιπολίτευση μπορούσε να ασκεί κριτική, αλλά δεν είχε να προτείνει άλλη στρατηγική. Οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των κομμάτων δεν θα αναστέλλονταν, φυσικά, ούτε θα έσβηναν οι διαχωριστικές γραμμές σε μια μυθική «φιλελεύθερη συναίνεση», όπως ήταν της μόδας τότε να υποστηρίζεται. Αλλά θα μπορούσε η πολιτική ζωή να εξελίσσεται πια, όχι ως μια μεσανατολικού τύπου, αέναη «μάχη του φωτός με το σκοτάδι», όπως έλεγε ο μακαρίτης ο Κουτσόγιωργας, ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος για τα λάφυρα της εξουσίας, ένα πολιτικό game of thrones, αλλά ως μια ευρωπαϊκού τύπου, ώριμη αντιπαράθεση επί εναλλακτικών πολιτικών σχεδίων.