Αν κάποιος μια μέρα κοιτάξει από το μακρινό μέλλον τα πολιτικά συνθήματα των εθνικών εκλογών του Μαΐου του 2023, ίσως πιστέψει πως ήταν η χρονιά που τα επιτελεία των κομμάτων στέρεψαν από ιδέες και μαζικά κατέφυγαν σε συνθήματα δοκιμασμένα που έκαναν καριέρα 30 και 40 χρόνια πίσω, στις εκλογικές αναμετρήσεις των δεκαετιών ’80 και ’90. Ο ΣΥΡΙΖΑ υπόσχεται «Αλλαγή» με τον αρχηγό του να ποζάρει ακριβώς όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου στην αφίσα του ’81. «Η Ελλάδα δεν γυρίζει πίσω. Μπροστά με Νέα Δημοκρατία» ήταν ένα από τα βασικά συνθήματα της καμπάνιας του 1993 για τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, πατέρα του σημερινού Πρωθυπουργού ο οποίος τώρα διεκδικεί την ψήφο των πολιτών με το ίδιο περίπου σύνθημα, εμπλουτισμένο με τις λέξεις «Σταθερά, Τολμηρά, Μπροστά». Το φαινόμενο της ανακύκλωσης συνθημάτων σχολιάζουν στα «ΝΕΑ» ο δημοσιογράφος, σύμβουλος επικοινωνίας και διαμορφωτής εικόνας του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη την περίοδο 1988 – 1990 Ζαν Κοέν και από το στρατόπεδο της «Αλλαγής» ο Παντελής Οικονόμου, μέλος του επικοινωνιακού επιτελείου του ΠΑΣΟΚ ως σύμβουλος μάρκετινγκ και στέλεχος του Κινήματος τότε που η «Αλλαγή» πρωτοτυπωνόταν σε αφίσες.

Συνταγές από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας

«Για ποια “Αλλαγή” μιλάνε;» αναρωτιέται ο Π. Οικονόμου. «Η “Αλλαγή”, όπως τη χρησιμοποιούν τώρα, με τα ίδια πρόσωπα και χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, είναι ακυρολεξία. Τότε, όταν έλεγες “Αλλαγή” και υποσχόσουν ότι θα γίνει πρωθυπουργός ο Ανδρέας Παπανδρέου που δεν είχε ξαναγίνει – και ήταν και ο Ανδρέας Παπανδρέου – ναι, καταλάβαινε κανείς ότι αυτό ήταν όντως μια αλλαγή. Τώρα τι αλλαγή είναι; Η γνώμη μου είναι ότι έκανε λάθος και αυτός που το εισηγήθηκε στον Τσίπρα και ο Τσίπρας που το δέχθηκε. Δεν το λέω με κακή διάθεση προς το πρόσωπο, απλώς δεν υπάρχει καμία αντικειμενική βάση σύγκρισης. Δεν μπορείς να διασωθείς με αναφορές στο παρελθόν μήπως και συγκινηθούν οι παλαιοί πασόκοι» διαπιστώνει δίνοντας τη δική του εξήγηση για την επαναφορά συνταγών από το… χρονοντούλαπο της Ιστορίας: «Δεν έχουν στερέψει οι ιδέες, απλώς δεν υπάρχει περιεχόμενο στην πολιτική αντιπαράθεση. Τα κόμματα που κυβέρνησαν τα τελευταία χρόνια στην πραγματικότητα δεν διαφέρουν σε τίποτα. Κι επειδή δεν υπάρχει διαφορά, επιστρέφουν σε παλαιά συνθήματα, αλλά κατά τη γνώμη μου χωρίς αντίκρισμα. Νομίζω ότι θα δουλέψουν ανάποδα».

«Σταμάτα να μιμείσαι τον Ανδρέα και το ΠΑΣΟΚ»

Για τον Ζαν Κοέν το επαναλανσάρισμα παλαιών συνθημάτων είναι μια τακτική η οποία συνηθίζεται, αρκεί να γίνει σωστά. «Η επανάληψη συνθημάτων δεν είναι κάτι καινούργιο. Η περίφημη “Αλλαγή” του Ανδρέα Παπανδρέου είχε ειπωθεί στην Αμερική από τον Αντλαϊ Στίβενσον 30 χρόνια πριν. Αυτές οι επαναλήψεις είναι ένα πολύ κοινό φαινόμενο στις προεκλογικές εκστρατείες. Βοηθά το κόμμα η επανάληψη συνθημάτων; Και ναι, και όχι. Για παράδειγμα, στη Νέα Δημοκρατία βοηθά διότι λέει: από τότε, από το 1993, λέγαμε ότι θα πάμε “μπροστά”, λέγαμε “η Ελλάδα δεν γυρίζει πίσω”. Είναι ένα στοιχείο που δείχνει τη συνέχεια του κόμματος. Σαν να λένε, “κι εμείς το ίδιο λέμε τώρα, ότι είμαστε το κόμμα που πάει πάντα μπροστά”. Αυτή είναι μια μορφή σύνδεσης με την ιστορία σου. Στην άλλη περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να πείσει ότι αν ζούσε ο συγχωρεμένος ο Ανδρέας θα ήταν “σαν εμάς” και πως ο Τσίπρας θα ήταν ο διάδοχός του. Προσπαθεί να πάρει ψήφους ΠΑΣΟΚ χρησιμοποιώντας συνθήματα που είναι γνωστά στους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Και αν προσέξετε, ορισμένες φορές μιλά όπως μιλούσε ο Παπανδρέου. Δεν έχει σημασία αν το παραδέχεται, σημασία έχει τι αντιλαμβάνεται ο κόσμος, η πολιτική είναι “αντίληψη”. Στον Τσίπρα θα έλεγα “σταμάτα να μιμείσαι τον Ανδρέα και το ΠΑΣΟΚ. Be yourself, δείξε ότι είσαι μια καινούργια πολιτική δύναμη του 21ου αιώνα και όχι μια παρωχημένη δύναμη του 1981″» αναφέρει ο Ζ. Κοέν και διευκρινίζει: «Πάντως, η ανακύκλωση συνθημάτων δεν είναι κάτι απαραίτητα κακό. Δεν είναι όπως τον έρωτα, τον καφέ και τις τηγανητές πατάτες που δεν “ξαναζεσταίνονται”. Τα συνθήματα μπορείς να τα φας και ξαναζεσταμένα».