Σήμερα συμπληρώνονται οκτώ χρόνια από την ημέρα που οι Ελληνες κλήθηκαν στις κάλπες για να απαντήσουν «Ναι» ή «Οχι» στην παραμονή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο άνθρωπος που τους έθεσε το ερώτημα – διατυπωμένο φυσικά παραπλανητικά – κι έπειτα πήρε το «Οχι» τους και το έκανε «Ναι» δεν είναι πια αρχηγός του κόμματός του. Κι όμως, η ιστορική φάση της οποίας ο Αλέξης Τσίπρας υπήρξε πρωταγωνιστής και το δημοψήφισμα κορύφωση έχει κλείσει εδώ και χρόνια. Η περίοδος της αγανάκτησης τελείωσε με τις εκλογές του 2019.

Ο λαϊκισμός ηττήθηκε πολύ πριν ο πιο χαρισματικός εκφραστής του παραδεχθεί την ήττα του. Η Ελλάδα, παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις της τελευταίας τετραετίας, δηλώνει αποφασισμένη να επιστρέψει στην κανονικότητα, αφήνοντας για τα καλά πίσω της εκείνη τη δραματική περίοδο. Και σε μεγάλο βαθμό τα έχει καταφέρει.

Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε τα γεγονότα του καλοκαιριού του 2015. Οφείλουμε να τα θυμόμαστε πάντα ώστε να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος. Μάθαμε με τον δύσκολο τρόπο ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις και λεφτόδεντρα. Ωριμάσαμε σε αντίξοες συνθήκες.

Η ανάμνηση του δημοψηφίσματος λειτουργεί σήμερα ως υπόμνηση των συλλογικών μας κόπων. Αλλά, ακριβώς γι’ αυτό λειτουργεί και ως προειδοποίηση προς τους πολιτικούς άνδρες και γυναίκες αυτής της χώρας: κανένας και καμία τους δεν έχει τη λαϊκή νομιμοποίηση να παίζει στα ζάρια οποιοδήποτε κεκτημένο της Ελλάδας.