Δεν πιστεύω στις γενιές. Πιστεύω στις κοινωνικές τάξεις, στους πολιτισμούς, στη νομική και πολιτιστική αγωγή και στις διαφορές μεταξύ τους. Πιστεύω στη συμπεριφορά της αγέλης, στο ότι στο εσωτερικό του πλήθους μπορούμε να μεταμορφωθούμε σε άγρια ζώα. Οι αναλυτές που αποδίδουν τις ταραχές στη Γαλλία στην κινητικότητα της Γενιάς Ζ, η οποία ζει και εκφράζεται μέσω των social media, εξυπηρετούν όλες εκείνες τις πολιτικές δυνάμεις που με τη σιωπή και την εξεζητημένη τους αφέλεια μάς έφεραν σ’ αυτό το εκρηκτικό σημείο των πολιτιστικών πολέμων. Αν και οι βανδαλισμοί, οι εμπρησμοί και η λαφυραγωγία που ακολούθησαν τον θάνατο του 17χρονου Ναέλ στη Ναντέρ απασχολούν το TikTok -ήδη την περασμένη Δευτέρα το hashtag #emeutefrance είχε ξεπεράσει τα 2,3 εκατομμύρια views- το πρόβλημα δεν είναι γενεακό: είναι ταξικό, εθνοτικό, φυλετικό, δικαιικό και πολιτιστικό· οι αναρχοπατέρες και οι ισλαμιστές ενθαρρύνουν τη δήθεν «χαμένη» και «ξεχασμένη» νεολαία ώστε να χαθεί ακόμα χειρότερα· να απομακρυνθεί περισσότερο από τον κοινωνικό κορμό o oποίος έχει συναινέσει σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό συμβόλαιο. Στην πραγματικότητα, αν υπάρχει κάτι χαμένο είναι ο χρόνος που κύλησε  δίχως να αναγνωρίσουμε και να καλύψουμε, αν μπορούμε, τα κενά της κοινωνικής συνοχής.

Οι αιτίες του χάους -αν και το «χάος» επαναλαμβάνεται με παρόμοιους τρόπους και με παρόμοιες αφορμές- δεν διερευνώνται με τόλμη: ακούγονται επιχειρήματα περί Γενιάς Ζ που πλήττεται από την ανεργία και τη φτώχεια, από τις φυλετικές και θρησκευτικές πιέσεις, από τον στιγματισμό που επιβάλλει η άρχουσα τάξη (οι «λευκοί άνδρες»). Ακούγονται γλαφυρές περιγραφές των περιοχών όπου ζουν Άραβες και Αφρικανοί: γίνεται λόγος για παραγκουπόλεις, για φαβέλες δυτικού τύπου. Κι αυτό, παρότι ο καθένας από μας μπορεί να δει την παραμικρή γωνία αυτών των συνοικιών στο Google: σας διαβεβαιώ, δεν υπάρχει τίποτα συγκλονιστικό στο Clichy, στο Borny, στο Μantes La-Jolie ή στο 15ο διαμέρισμα της Μασσαλίας· άλλοτε οι περιοχές μοιάζουν με αστικές ερήμους, άλλοτε μοιάζουν με χωριά, άλλοτε δεν μοιάζουν με τίποτα. Όμως σίγουρα δεν μοιάζουν με φαβέλες. Διαφέρουν από τις ασφαλέστερες και καθαρότερες συνοικίες επειδή ένα μέρος των κατοίκων τους ασχολούνται με παρεμπόριο ή άλλες παράνομες δραστηριότητες, καθώς και επειδή ένα μέρος της τοπικής νεολαίας δεν φοιτά στο σχολείο ή αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες. Συχνά, η πυκνότητα των τζαμιών και η επίδειξη αλγερινών ή μαροκινών σημαιών μαρτυρεί τη μη γαλλική καταγωγή της πλειοψηφίας ή μιας μειοψηφίας που αρέσκεται σε εθνο-θρησκευτικά μανιφέστα. Ωστόσο, στα 100 «παιδιά» που διαπράττουν ασχημίες στους δρόμους, αντιστοιχούν 500 που βρίσκονται στο σπίτι τους. Χρειάζεται μέτρο στην εκτίμηση της κατάστασης ώστε να μην εξαχθούν λανθασμένα συμπεράσματα -κάτι στο οποίο διαπρέπουμε.

Το μείζον πρόβλημα είναι ότι η πλειονότητα των ανθρώπων πιστεύει στην αριστερή παραμυθία: για όλες μας τις αποτυχίες ευθύνεται το Σύστημα, το Κράτος και τα φονικά του όργανα. Αυτό είναι το ιδεολογικό υπόβαθρο της ριζοσπαστικής αριστεράς που αυτές τις ημέρες αποφεύγει να αποθαρρύνει τη βία στους δρόμους. Παρ’ όλ’ αυτά, ίσως συμφωνήσουμε όλοι στο ότι η κατάχρηση εξουσίας εκ μέρους μελών της αστυνομίας δεν αναλογεί σε όσα συνέβησαν για μια ακόμα φορά την περασμένη εβδομάδα· ίσως δεν συμφωνήσουμε στο ότι το περιθώριο κολακείας και κατανόησης των ταραχοποιών σε γενεακό πλαίσιο έχει μηδενιστεί. Αυτό το παθολογικό φαινόμενο, το ενδεικτικό της βαθιάς ανωριμότητας της ελληνικής κοινωνίας, είχαμε παρατηρήσει και στην Ελλάδα μετά τον θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου: συμβαίνει λοιπόν και εις Παρισίους· ενώ τα δεκαεξάχρονα ανταλλάσσουν απόψεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η αριστερά διαχέει την άποψη ότι η «νεανική εξέγερση» είναι φυσική συνέπεια του κοινωνικού αποκλεισμού. Ποιου αποκλεισμού που να με πάρει η ευχή; Ζούμε σε ένα σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς, όπου, επιπλέον, γίνονται θετικές διακρίσεις: σε πολλές περιπτώσεις και σε πολλά πεδία είναι βοηθητικό να σε λένε Μοχάμετ και Αϊσά -πράγματι, αυτό δεν ισχύει όταν σε σταματά η τροχαία, το παραδέχομαι. Αλλά, γενικά, και παρά τον αντιμεταναστευτικό πολιτικό λόγο που κερδίζει έδαφος -υπάρχει ολόκληρη δέσμη αιτιών- δεν μπορούμε να μιλήσουμε για αντι-μουσουλμανικές διακρίσεις, ακόμα λιγότερο για ρατσισμό. Φυσικά, αν κάθε τόσο νεαροί προερχόμενοι από την Αφρική καίνε τη γειτονιά τους και την πόλη ολόκληρη, θα υπερισχύσουν τα αισθήματα της απόρριψης, του φόβου και του μίσους.

Το δικαίωμα έκφρασης οργής φαίνεται, προς το παρόν, να αναγνωρίζεται μόνο στους νεαρούς βανδάλους. Εμείς οι υπόλοιποι δεν έχουμε παρόμοιο δικαίωμα: ο οργισμένος Γάλλος ισοδυναμεί με φασιστόμουτρο χωρίς ενσυναίσθηση και αίσθημα αλληλεγγύης. Αν οργανωθεί διαδήλωση υπέρ της αστυνομίας, ακόμα κι αν οι διαδηλωτές αναγνωρίσουν το άδικο του αστυνομικού στη Ναντέρ, θα χαρακτηριστεί φασιστική μάζωξη, ίσως μάλιστα κινητοποιηθεί ο νόμος για προτροπή στο φυλετικό μίσος. Ηδη, οι ορδές και το ήμισυ του διαδικτυακού όχλου έχουν κατατάξει την κυβέρνηση Μακρόν-Μπορν στην «ακροδεξιά» επειδή πασχίζει να επιβάλει την τάξη. Η τάξη είναι απαραίτητη για να προχωρήσουν οι διαδικασίες που αφορούν το αρχικό γεγονός στη Ναντέρ και τα επακόλουθά του – είναι απαραίτητη για να ξεκινήσει μια ειλικρινής συζήτηση γύρω από τους παράγοντες που κατακερματίζουν τη γαλλική κοινωνία: την πεισματική και μαχητική μη-ένταξη των Αφρικανών, τον ρόλο των τζαμιών, τον ρόλο των πατριαρχικών οικογενειών και της προσκόλλησης στη φυλή (tribu), τον ρόλο του σχολείου και των ενοχικών αφηγήσεων, τον ρόλο του νομικού μηχανισμού και των δυνάμεων ασφαλείας· ακόμα και τον ρόλο των influencers.

Πιθανώς να προκύψει κάτι θετικό από όλα τούτα, αν και υποτίθεται ότι έχουν ήδη γίνει πολλές προσπάθειες ένταξης, επανένταξης και βελτίωσης των συνθηκών της ζωής των μεταναστευτικών κοινοτήτων. Μπορεί, παραλλήλως, να διαρραγεί το μέτωπο της ενωμένης αριστεράς Nupes: δυσκολεύομαι να φανταστώ τους Σοσιαλιστές να ανέχονται για πολύ ακόμα την ανευθυνότητα της Ανυπότακτης Γαλλίας. Αυτό που σίγουρα θα προκύψει και δεν είναι θετικό για κανέναν είναι η ενίσχυση της ακροδεξιάς: στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα.