Την εκδίκηση της τσιμεντοποίησης και της καταστροφής του αστικού πράσινου βιώνουν οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων, κάθε φορά που ασφυκτιούν από τα ολοένα αυξανόμενα (τόσο σε συχνότητα όσο και σε διάρκεια) κύματα καύσωνα. Η απόδειξη; Πάνω από το 4% των θανάτων στις πόλεις κατά τους καλοκαιρινούς μήνες οφείλονται στην αστική θερμική νησίδια. Ομως, το 1/3 των θανάτων σε 93 ευρωπαϊκές πόλεις θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν η δενδροκάλυψη άγγιζε το 30% της αστικής γης, όπως προκύπτει από μελέτη του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας (ISGlobal) που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Τhe Lancet».

Εντός της εβδομάδας μία ακόμη μελέτη ήρθε να ανεβάσει ακόμη περισσότερο το… θερμόμετρο του επιστημονικού προβληματισμού. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιρινών μηνών του 2022, που σημειωτέον έχει περάσει στην ιστορία ως το πιο θερμό ιστορικά στην Ευρώπη, 61.672 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της αφόρητης ζέστης. Από τα ίδια στοιχεία, που δημοσιεύτηκαν στην ιατρική επιθεώρηση «Nature Medicine», προκύπτει πως τις περισσότερες απώλειες είχε η Ιταλία (18.010), με την Ισπανία (11.324) και τη Γερμανία (8.173) να ακολουθούν.

Πρώτη χώρα η Ιταλία. Εάν πάλι, τα δεδομένα ταξινομηθούν με βάση το ποσοστό θνησιμότητας που σχετίζεται με τη ζέστη, η πρώτη χώρα παραμένει μεν η Ιταλία, με 295 θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού, τη δεύτερη θέση όμως καταλαμβάνει η χώρα μας, με 280 θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Επονται η Ισπανία (237) και η Πορτογαλία (211), ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος υπολογίστηκε σε 114 θανάτους ανά εκατομμύριο.

Από την άλλη, εστιάζοντας αποκλειστικά και μόνον στην άνοδο της θερμοκρασίας, η χώρα με τη θερμότερη τιμή ήταν η Γαλλία, με 2,43 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις μέσες τιμές για την περίοδο 1991-2020, ακολουθούμενη από την Ελβετία (2,3), την Ιταλία (2,28), την Ουγγαρία (2,13) και την Ισπανία (2,11). Τα δεδομένα αυτά, εντούτοις, θεωρούνται ήδη… ξεπερασμένα, υπό την έννοια πως φέτος καταγράφηκε η θερμότερη ημέρα όλων των εποχών στον πλανήτη μας. Πιο συγκεκριμένα την περασμένη Τρίτη, 4 Ιουλίου, η μέση θερμοκρασία του αέρα και της επιφάνειας του πλανήτη μετρήθηκε στους 17,18 βαθμούς Κελσίου από οργανισμό που υπάγεται στην Αμερικανική Υπηρεσία Παρατήρησης των Ωκεανών και της Ατμόσφαιρας (NOAA).

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, παρότι οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη και καταγράφηκαν το περασμένο καλοκαίρι – σύμφωνα πάντα με τα δεδομένα του «Nature Medicine» – ήταν 3.000, το καλοκαίρι του 2022 δεν ήταν το θερμότερο. Το φετινό κύμα καύσωνα, αντιθέτως, έρχεται να δοκιμάσει ακόμη περισσότερο τις αντοχές μας, με το θερμόμετρο να φλερτάρει διαρκώς με τους 40 βαθμούς και κατά τόπους να τους ξεπερνάει. Ζητούμενο, συνεπώς, παραμένει εάν θα σπάσει το ρεκόρ του Ιουλίου του 1987, με τον πρόεδρο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας Γιώργο Κοχιαδάκη να υπενθυμίζει πως τότε, μόνο στην Αθήνα καταγράφηκαν 2.000 επιπλέον θάνατοι – δηλαδή 97% αύξηση της ημερήσιας θνητότητας.

Δεν πρόκειται, ωστόσο, για το μοναδικό παράδειγμα, καθώς έχει παρατηρηθεί αύξηση στη συχνότητα εισαγωγών οξέων καρδιαγγειακών συμβάντων σε περιόδους καύσωνα, που φαίνεται να συσχετίζονται με την παρατηρούμενη αύξηση των συγκεντρώσεων των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, του SO2, αλλά και του όζοντος, που προάγουν τη φλεγμονώδη διαδικασία. Καθώς, δε, οι καρδιοπαθείς – ιδίως οι ηλικιωμένοι – ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου, ο ειδικός απαριθμεί εκείνα τα συμπτώματα που θα πρέπει να τους οδηγήσουν άμεσα στον γιατρό τους. Πιο συγκεκριμένα, η θωρακική δυσφορία που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και ενδεχομένως αντανακλά στην πλάτη ή στο χέρι (δηλωτικά στηθαγχικού πόνου), η δύσπνοια, η αδυναμία, το ελαττωμένο επίπεδο συνείδησης, η ταχυκαρδία, η κεφαλαλγία και η ζάλη αποτελούν ύποπτες εκδηλώσεις.

Αντίστοιχα, οι «απότομες μεταβολές των καιρικών συνθηκών αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα επιδείνωσης των χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων, προεξέχοντος του βρογχικού άσθματος. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες δύναται να επηρεάσουν τόσο την πορεία όσο και την εξέλιξη των αναπνευστικών παθήσεων. Δεδομένα μελετών έχουν αποδείξει ότι σε περιοχές που επικράτησαν συνθήκες κλιματικής αλλαγής καταγράφηκε αυξημένος αριθμός παροξύνσεων των νόσων στα τμήματα των επειγόντων περιστατικών», προσθέτει από την πλευρά της η πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδος, Μάτα Τσικρικά.

Η ίδια όμως περιγράφει και έναν… φαύλο κύκλο, καθώς η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνον παράγοντας επιδείνωσης των συμπτωμάτων των χρονίως πασχόντων αλλά και εφαλτήριο για την ανάδυση ασθενειών, γεγονός που οδηγεί σε ένα ζοφερό μέλλον εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.