Υπάρχει ακόμα ο άξονας «πρόοδος – συντήρηση» στο ελληνικό πολιτικό σύστημα; Η συζήτηση επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης βρήκε το πολιτικό σύστημα σε μια καινούργια συνθήκη: η πλειοψηφία είναι άνετη, άρα το Μέγαρο Μαξίμου έχει την ευχέρεια να εφαρμόσει το πρόγραμμά του, την ώρα που η αντιπολίτευση εμφανίζεται κατακερματισμένη – η θεωρία περί δικομματισμού «ενάμιση κόμματος» ισχύει, ακόμα κι αυτή, οριακά. Το ερώτημα όμως υπερβαίνει τους συσχετισμούς, καθώς η ισχυρή πλευρά, αυτή της ΝΔ, διά στόματος Κυριάκου Μητσοτάκη αποπειράται να ανοίξει έναν νέο πολιτικό δρόμο – διατείνεται αφενός πως είναι το μεγαλύτερο κεντροδεξιό κόμμα στην Ευρώπη, διεκδικεί ωστόσο τον ορισμό του εκσυγχρονισμού, ο οποίος ιστορικά έχει συνδεθεί με τη Δημοκρατική Παράταξη.

Η ιστορία του εκσυγχρονισμού. Ο Πρωθυπουργός από το βήμα της Ολομέλειας περιέγραψε τέσσερις χρονικές φάσεις εκσυγχρονισμού στη χώρα: τον «αστικό εκσυγχρονισμό» του Ελευθέριου Βενιζέλου, τον «ανορθωτικό εκσυγχρονισμό» των δεκαετιών του ’50 και του ’60 («παρά τις ατέλειες της Δημοκρατίας»), τον «πολιτικό εκσυγχρονισμό» της Μεταπολίτευσης, τον οποίο απέδωσε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και έπειτα στους Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη και, τελευταίο, τον «πολυδιάστατο εκσυγχρονισμό» της δικής του περιόδου, ως στοίχημα της επόμενης τετραετίας. Οι αντίπαλοί του διέκριναν μια απόπειρα επαναδιατύπωσης της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, με δεδομένο πως η παράταξη στην οποία ηγείται βρέθηκε πολλές φορές στην απέναντι όχθη των μεταρρυθμίσεων. Οσοι από τον κεντρώο χώρο τον παρακολουθούν με προσοχή, θεωρούν πως αυτές οι αναφορές, πέραν του ότι γίνονται με απώτερο σκοπό και την ιστορική καταγραφή τους, είναι ο τρόπος του Μητσοτάκη να σπάει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά. Μέσω των αλλαγών που συνεπάγεται το διακύβευμα του εκσυγχρονισμού απευθύνεται ανοιχτά πια στους προοδευτικούς ψηφοφόρους, κρατώντας παράλληλα το πολιτικό πλαίσιο του κόμματός του – η «νέα ΝΔ» λειτουργεί ως ομπρέλα.

Το «μοντέλο Μακρόν». Η επιμονή στον εκσυγχρονισμό διευκολύνει και τη διαχείριση μιας Βουλής στην οποία η ΝΔ, παρότι κυρίαρχη, δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο κόμματα που βρίσκονται στα αριστερά, αλλά και εκείνα που βρίσκονται στα δεξιά της. Η παρουσία της Νίκης και των Σπαρτιατών στα κοινοβουλευτικά έδρανα έχει εντείνει και τη ρητορική της Ελληνικής Λύσης, δημιουργώντας ένα τρίγωνο πίεσης εκ δεξιών που μπορεί να μην είναι ισχυρό, δηλώνει όμως την παρουσία του με τέτοιον τρόπο που έχει προκαλέσει την ανάγκη δημιουργίας «υγειονομικής ζώνης» από στελέχη που απευθύνονται σε ένα πιο δεξιό ακροατήριο, όπως ο Αδωνις Γεωργιάδης και ο Μάκης Βορίδης. Και οι δύο, όπως και άλλες παραδοσιακές προσωπικότητες της ΝΔ, είναι παρόντες στην κυβέρνηση, όμως τα υπουργεία στα οποία αναμένονται οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις το ερχόμενο διάστημα τα έχουν αναλάβει στελέχη που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ – αυτό συμβαίνει στο υπουργείο Υγείας, με τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, στο υπουργείο Παιδείας, με τον Κυριάκο Πιερρακάκη, και στο υπουργείο Δικαιοσύνης, με τον Γιώργο Φλωρίδη, ακόμα και αν οι «προσωπικές απόψεις» του τελευταίου αποτέλεσαν το πρώτο σημείο σύγκρουσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση. Οι επιλογές Μητσοτάκη θυμίζουν, υπό μια έννοια, το μοντέλο που εισήγαγε ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος βρέθηκε να κυριαρχεί στον χώρο του Κέντρου έχοντας από τη μια πλευρά να αντιμετωπίσει μια ισχυρή Ακροδεξιά και από την άλλη μια κατακερματισμένη Κεντροαριστερά.

Στροφή στην κοινωνία. Και τι κάνουν στην αντιπολίτευση; Το στοίχημα του «πολυδιάστατου εκσυγχρονισμού» βασίζεται κυρίως στην οικονομία και τις αλλαγές στον δημόσιο τομέα, όμως τόσο εκ δεξιών όσο και εξ αριστερών της ΝΔ, η διατήρηση του άξονα «πρόοδος – συντήρηση» έχει κοινωνικές αναφορές. Η δήλωση του Δημήτρη Νατσιού κατά των αμβλώσεων έφερε αντιδράσεις από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ και ονομαστικά από τουλάχιστον δύο εκ των διεκδικητών της ηγεσίας του – την Εφη Αχτσιόγλου και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Την ίδια ώρα, το ΠΑΣΟΚ διεκδικεί την κληρονομιά του εκσυγχρονισμού – αφήνει, για παράδειγμα, ανοιχτό το περιθώριο της αναθεώρησης του άρθρου 16 υπό όρους και προϋποθέσεις -, βάζει όμως και ιδεολογικά χαρακτηριστικά στον δημόσιο χαρακτήρα της Υγείας, με δεδομένο ότι το ΕΣΥ θεωρείται «έργο ΠΑΣΟΚ». «Μη χρησιμοποιείτε λέξεις που δεν γνωρίζετε στη ΝΔ» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Νίκος Ανδρουλάκης, θέλοντας κι αυτός να επισημάνει την ασυμβατότητα του όρου με τη στάση της ΝΔ απέναντι σε συγκεκριμένες μεγάλες αλλαγές, ειδικά την περίοδο μετά τη Μεταπολίτευση.

Για τα κόμματα της Κεντροαριστεράς η κοινωνία μπαίνει στο επίκεντρο γιατί επιτρέπει να φανούν και οι ρωγμές στο αφήγημα της κυβέρνησης: μπορεί, για παράδειγμα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης να δήλωσε δημόσια την πρόθεσή του για θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, όμως υπήρξαν κυβερνητικά στελέχη που επεσήμαναν, λίγες μέρες αργότερα, πως διαφωνούν.