Η μακρά κρίση εκδημοκρατισμού και η βαριά κληρονομιά του μεσοπολέμου

Αν και στον πρώτο αιώνα της ζωής του ελληνικού κράτους η συναίνεση γύρω από τη Μεγάλη Ιδέα ήταν πάντοτε αυτονόητη και διαπαραταξιακή, οι στρατηγικές τής εκπλήρωσής της δημιουργούσαν εξαρχής πολιτικές διχοτομήσεις. Δύο θα είναι οι επικρατέστερες στρατηγικές: μια πιο ρομαντική και λιγότερο επεξεργασμένη που ενίοτε θα υποστηρίζει τον βολονταρισμό ενός άφρονος εθνικισμού, ακόμη και όταν δεν θα υπάρχουν οι διπλωματικές, στρατιωτικές και οικονομικές προϋποθέσεις για την εκπλήρωση των αλυτρωτικών ιδεών. Και εκείνης που ήδη από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο δεν θα σταματά να υπενθυμίζει ότι οι εθνικές φαντασιώσεις θα κινδυνεύουν να μείνουν για πάντα φαντασιώσεις χωρίς συστηματική διπλωματική, στρατιωτική και οικονομική προετοιμασία, χωρίς σεβασμό στις γεωπολιτικές νομοτέλειες της χώρας (δηλαδή χωρίς τη στήριξη κυρίως της Μ. Βρετανίας) και χωρίς τον προηγούμενο εκσυγχρονισμό του κράτους ώστε να είναι έτοιμο για τέτοιες μεγάλες προκλήσεις.