Πολύτιμα βέλη στη φαρέτρα της Ελλάδας, τα οποία δίνουν σημαντική ώθηση στον αγώνα για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα αποτελούν τα ευρήματα νέας δημοσκόπησης, σύμφωνα με την οποία οι Βρετανοί όχι μόνο υποστηρίζουν συντριπτικά την επιστροφή τους στην Αθήνα, αλλά θεωρούν ότι το Βρετανικό Μουσείο δεν πρόκειται να ζημιωθεί εάν τα έργα του Φειδία αφαιρεθούν από τη συλλογή του.

Η έρευνα, που παρουσιάζουν σήμερα αποκλειστικά «ΤΑ ΝΕΑ» για την Ελλάδα και το BBC για τη Βρετανία, διενεργήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο από την εταιρεία YouGov μεταξύ 20 και 21 Ιουνίου, για λογαριασμό του οργανισμού Parthenon Project. Καταρρίπτοντας τον μύθο ότι τα παρθενώνια γλυπτά αποτελούν «τεράστιο κεφάλαιο» για τη Βρετανία (όπως έχει δηλώσει ο πρωθυπουργός της χώρας Ρίσι Σούνακ), η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι περισσότεροι βρετανοί πολίτες δεν τα έχουν δει ποτέ στο λονδρέζικο ίδρυμα και ότι τυχόν επανένωσή τους στην Ελλάδα δεν θα βάρυνε στην απόφασή τους να επισκεφθούν ή όχι το Μουσείο στο μέλλον.

Επιπροσθέτως, υποστηρίζουν τη σύναψη διακρατικών πολιτιστικών συνεργασιών όπως αυτή που προτείνει η Ελλάδα στη Βρετανία.

«Αυτά τα εξαιρετικά ενθαρρυντικά στοιχεία της δημοσκόπησης θα δώσουν πραγματική ώθηση στις διαπραγματεύσεις, καθώς δείχνουν ξεκάθαρα ότι μια αμοιβαία επωφελής συμφωνία που θα βασίζεται στην πολιτιστική συνεργασία έχει την υποστήριξη του βρετανικού λαού» δήλωσε στα «ΝΕΑ» ο λόρδος Εντ Βέιζι, πρόεδρος του Parthenon Project και πρώην υφυπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας.

«Δεν υπάρχει τίποτε που να εμποδίζει την Ελλάδα και το Βρετανικό Μουσείο να συνάψουν μια συμφωνία πολιτιστικής σύμπραξης. Ετσι, θα μπει τέλος σε αυτή την αιωνόβια διαμάχη με έναν θετικό, συνεργατικό τρόπο που θα αποφέρει τεράστια οφέλη και στις δύο πλευρές» τόνισε το ισχυρό στέλεχος των κυβερνώντων Συντηρητικών.

Τα ευρήματα

Το 64% των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών εάν η Ελλάδα δανείσει άλλα τεχνουργήματα σε μουσεία της Βρετανίας. Μόλις το 12% εμφανίζεται αντίθετο με αυτή την προοπτική. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι από έξι στους δέκα Βρετανούς υποστηρίζουν την πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη για διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων με ελληνικούς θησαυρούς στη Γηραιά Αλβιώνα, με «αντάλλαγμα» τον μόνιμο επαναπατρισμό των Γλυπτών.

Ταυτόχρονα, η πλειοψηφία (52%) της βρετανικής κοινής γνώμης τάσσεται υπέρ της άνευ όρων επιστροφής των Γλυπτών (δηλαδή ακόμη και χωρίς ελληνικά δάνεια), με μόλις το 15% να επιμένει ότι πρέπει να παραμείνουν στη Βρετανία. Επιπροσθέτως, το 77% επιθυμεί να αυξηθεί ο αριθμός των πολιτιστικών συνεργασιών που συνάπτουν τα μουσεία της χώρας του με μουσεία άλλων κρατών.

Μάλιστα, το 68% θεωρεί ότι αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο στις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με άλλες χώρες. Σύμφωνα με αξιωματούχο των κυβερνώντων Συντηρητικών, «τα ευρήματα αυτά μπορούν να πείσουν περισσότερους πολιτικούς που σήμερα διστάζουν να πάρουν θέση στο ζήτημα ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει και οι ψηφοφόροι τους επιθυμούν μια αμοιβαία επωφελή λύση».

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι Βρετανοί θεωρούν πως η επιστροφή των Γλυπτών όχι μόνο δεν θα έβλαπτε, αλλά αντιθέτως θα ωφελούσε την επισκεψιμότητα του Βρετανικού Μουσείου, ο πρόεδρος του οποίου Τζορτζ Οσμπορν – όπως αποκάλυψαν «ΤΑ ΝΕΑ» τον περασμένο Δεκέμβριο – διεξάγει διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση. Εάν τα Γλυπτά γυρίσουν στην Ελλάδα και «αντικατασταθούν» (ως προσωρινά δάνεια) από άλλα ελληνικά αντικείμενα, επτά στους δέκα (69%) διαβεβαιώνουν ότι αυτό δεν θα είχε καμία επίπτωση στο ενδιαφέρον τους να επισκεφθούν το λονδρέζικο μουσείο.

Το 12%, μάλιστα, δηλώνει ότι αυτή η εξέλιξη θα ενίσχυε το ενδιαφέρον του για μια επίσκεψη και μόνο το 4% θεωρεί ότι θα μείωνε το ενδιαφέρον του. Αυτό μαρτυρά ότι οι Βρετανοί δεν αισθάνονται τα Γλυπτά ως «κομμάτι της ταυτότητάς τους», ούτε θεωρούν σημαντικό να παραμείνουν στη χώρα τους. Επίσης, το 53% θα ήθελε να θαυμάσει άλλα ελληνικά εκθέματα στο Βρετανικό Μουσείο.

Εντυπωσιακό είναι το εύρημα ότι σχεδόν οκτώ στους δέκα Βρετανούς (77%) δηλώνουν ότι δεν έχουν δει ποτέ τα Γλυπτά στο Λονδίνο. Από τους ελάχιστους που το έχουν κάνει, το 68% παραδέχεται ότι η προοπτική να επισκεφθεί την αίθουσα που τα στεγάζει δεν αποτέλεσε κριτήριο όταν σχεδίαζε να πάει στο Μουσείο. Με άλλα λόγια, τα αριστουργήματα του Φειδία δεν είναι σημαντικά για τον βρετανικό λαό, ούτε αποτελούν το «βασικό έκθεμα» του Βρετανικού Μουσείου στο οποίο στεγάζονται από το 1817.

«Στην πλειοψηφία τους οι Βρετανοί τάσσονται υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, ιδίως αν αυτό σημαίνει ότι θα μπορούν να θαυμάσουν άλλα συναρπαστικά ελληνικά αντικείμενα εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωφελημένο θα βγει και το Βρετανικό Μουσείο, διότι τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι αν εκθέσει άλλα ελληνικά τεχνουργήματα θα μπορέσει να αυξήσει τους επισκέπτες του» υπογράμμισε ο λόρδος Βέιζι, ο μακροβιότερος υφυπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας.

Πολιτική παρέμβαση

Εξόχως σημαντικό είναι το στοιχείο ότι το 61% των Βρετανών υποστηρίζει τη θέσπιση νόμου που θα επιτρέπει στα μουσεία του Ηνωμένου Βασιλείου να επιστρέφουν αντικείμενα στις χώρες προέλευσής τους (βάσει νόμου, τα περισσότερα μουσεία της χώρας δεν έχουν σήμερα αυτή τη δυνατότητα).

Αυτό αποδεικνύει ότι η βρετανική κοινή γνώμη τάσσεται υπέρ της πολιτικής παρέμβασης στο ζήτημα, την οποία η σημερινή κυβέρνηση απορρίπτει, αδιαφορώντας για την απόφαση της UNESCO, το 2021, η οποία αναγνώριζε ότι «η υποχρέωση επιστροφής των Γλυπτών βαραίνει ξεκάθαρα τη βρετανική κυβέρνηση».

Μόλις προχθές, ο βουλευτής των Συντηρητικών Τιμ Λότον υποστήριξε ότι «όταν υπάρχουν σοβαρές προκλήσεις, όπως το μέλλον των Ελγινείων (sic), η Βουλή πρέπει να έχει λόγο», ενώ η σκιώδης υπουργός Εξωτερικών των Εργατικών Κάθριν Ουέστ έχει δηλώσει στα «ΝΕΑ» ότι η επανένωση των Γλυπτών πρέπει να απασχολήσει τη Βουλή.

Το Parthenon Project, το οποίο ιδρύθηκε από τον επιχειρηματία Γιάννη Λέφα, προτείνει μια φιλόδοξη «πολιτιστική σύμπραξη» βάσει της οποίας τα Γλυπτά θα επιστραφούν στο Μουσείο Ακρόπολης και άλλα ελληνικά τέχνεργα θα δανείζονται στο Βρετανικό Μουσείο στο πλαίσιο περιοδικών εκθέσεων.

Η πρόταση προβλέπει, επίσης, τη σύσταση ενός διακρατικού ιδρύματος που θα χρηματοδοτεί προγράμματα υποτροφιών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δράσεων προς όφελος των νέων στη Βρετανία και την Ελλάδα και θα εξασφαλίζει επιχορηγήσεις σε μουσεία των δύο χωρών. Για την υλοποίηση της συμφωνίας δεν απαιτείται αλλαγή του νόμου περί Βρετανικού Μουσείου, καθώς οι δύο πλευρές θα «συμφωνήσουν ότι διαφωνούν» στο θέμα της ιδιοκτησίας.

Σταθερά υπέρ της επανένωσης από το 1988 μέχρι σήμερα

Η βρετανική κοινή γνώμη υποστηρίζει σταθερά, εδώ και πολλές δεκαετίες, την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στον γενέθλιο τόπο τους. Σύμφωνα με το BBC, μία από τις πρώτες δημοσκοπήσεις για το θέμα διεξήχθη το 1988, με την πλειονότητα των ερωτηθέντων (δεν διευκρινίζεται σε τι ποσοστό) να τάσσεται υπέρ της επιστροφής.

Σε έρευνα της Ipsos MORI τον Σεπτέμβριο 1998, το 39% τασσόταν υπέρ του επαναπατρισμού των Γλυπτών και μόνο το 15% υποστήριζε την παραμονή τους στη Βρετανία. Η ίδια ερώτηση τέθηκε σε βρετανούς βουλευτές, με το 47% (έναντι 44%) να στηρίζει το ελληνικό αίτημα.

Σύμφωνα με μέτρηση της ίδιας εταιρείας που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο 2002, η βρετανική κοινή γνώμη ήταν υπέρ της επανένωσης σε ποσοστό 56%, με την προϋπόθεση ότι τα Γλυπτά θα παρέμεναν υπό βρετανική ιδιοκτησία. Δημοσκόπηση που διενεργήθηκε από την ICM τον Ιανουάριο 2004 έδειξε ότι το 80% των Βρετανών πίστευε ότι το Βρετανικό Μουσείο πρέπει να δεσμευθεί για την επιστροφή των αριστουργημάτων της κλασικής αρχαιότητας.

Επιστροφή με… 94,8%

Σε διαδικτυακή ψηφοφορία του «Νιου Στέιτσμαν» τον Οκτώβριο 2006, το 81% των αναγνωστών τάχθηκε υπέρ του επαναπατρισμού. Τον Ιούλιο 2009, η «Γκάρντιαν» διενήργησε ηλεκτρονική ψηφοφορία στην οποία συμμετείχαν περίπου 130.000 αναγνώστες.

Η επιστροφή των Γλυπτών επικράτησε με… 94,8%, με την εφημερίδα να αποκαλύπτει, ωστόσο, ότι οι περισσότεροι ψήφισαν από την Ελλάδα! Τον Νοέμβριο 2009, λίγο μετά την έναρξη λειτουργίας του Μουσείου Ακρόπολης, δημοσκόπηση της Mori έδειξε ότι το 47% των Βρετανών υποστήριζε την επανένωση.

Τον Φεβρουάριο 2014, η «Γκάρντιαν» κάλεσε ξανά τους αναγνώστες της να ψηφίσουν διαδικτυακά, με αφορμή τις δηλώσεις του αμερικανού ηθοποιού Τζορτζ Κλούνι υπέρ της ελληνικής εκστρατείας. Το 88% τάχθηκε υπέρ της επιστροφής. Ερευνα της YouGov που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο 2018 κατέδειξε ότι το 56% των Βρετανών θεωρούσε ότι τα Γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα.

Σε δημοσκόπηση της ίδιας εταιρείας τον Νοέμβριο 2021, το ποσοστό αυξήθηκε κατά τρεις μονάδες (59%). Τον Αύγουστο 2022, το 78% των αναγνωστών των «Σάντεϊ Τάιμς» τάχθηκε, διαδικτυακά, υπέρ του ελληνικού αιτήματος. Τον Οκτώβριο 2022, σε έρευνα της YouGov, το 53% των Βρετανών υποστήριξε την επιστροφή των Γλυπτών.

Το χρονολόγιο της διεκδίκησης

1842

Για πρώτη φορά από την Ελλάδα «κηρύσσεται» επίσημη αιτίαση κατά του λόρδου Ελγιν από τον γραμματέα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας Αλέξανδρο Ραγκαβή και παράλληλα διατυπώνεται η προσδοκία επαναπατρισμού των Γλυπτών

1924

Το αίτημα επαναλαμβάνεται με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα

1961

Ο Δήμος Αθηναίων και η Ακαδημία Αθηνών υποβάλλουν εκ νέου αίτημα επιστροφής των Γλυπτών

1982

Χρονιά – σταθμός καθώς στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO για την Πολιτιστική Πολιτική στο Μεξικό, η τότε υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη προβάλλει το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα και η ελληνική αντιπροσωπεία υποβάλλει σχέδιο σύστασης υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στη χώρα μας. Το σχέδιο υπερψηφίζεται με 56 ψήφους υπέρ, 12 κατά και 24 αποχές

1983

Ιδρύεται η Βρετανική Επιτροπή για την Επιστροφή των Γλυπτών

1984

Η Ελλάδα υποβάλλει επίσημο αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και η Βρετανία το απορρίπτει. Την ίδια χρονιά η Ελλάδα καταθέτει επίσημο αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην UNESCO, το οποίο ενεγράφη στην ημερήσια διάταξη της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσής τους ή την Απόδοσή τους σε Περίπτωση Παράνομης Κτήσης

1987

Το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα εντάσσεται στην επίσημη ατζέντα των θεμάτων της UNESCO, συζητείται ανά διετία στις συνεδριάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής και κάθε φορά υιοθετείται σύσταση από τα κράτη – μέλη για την προώθηση του ζητήματος

2003

Ο τότε υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος θέτει το ζήτημα «δανεισμού» των Γλυπτών. Οι Βρετανοί απορρίπτουν το αίτημα

2006

Η Ελλάδα δηλώνει πρόθυμη να προσφέρει αντίδωρα στους Βρετανούς για να της επιστραφούν

τα Γλυπτά

2009

Το Βρετανικό Μουσείο δέχεται να συζητήσει τον δανεισμό των Γλυπτών υπό την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει τη Βρετανία ως νόμιμο κάτοχο. Η Ελλάδα απορρίπτει την πρόταση. Εγκαινιάζεται το Μουσείο Ακρόπολης

2014

Η UNESCO προτίθεται να αναλάβει ρόλο διαμεσολαβητή για την επίλυση του θέματος, αλλά η πρόταση απορρίπτεται

από τη Βρετανία. Οι δικηγόροι Αμάλ Αλαμουντίν – Κλούνι, Τζέφρι Ρόμπερτσον και Νόρμαν Πάλμερ προτείνουν στην Ελλάδα να προχωρήσει σε νομική διεκδίκηση των Γλυπτών

2019

Ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου δηλώνει στα «ΝΕΑ» ότι δεν πρόκειται να δανείσει τα Γλυπτά στην Ελλάδα από τη στιγμή που δεν το αναγνωρίζει

ως ιδιοκτήτη

2021

Απόφαση της ∆ιακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την Επιστροφή των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης (ICRCP), με την οποία καλεί το Ηνωμένο Βασίλειο να αναθεωρήσει τη στάση του και να συνομιλήσει με την Ελλάδα, αναγνωρίζοντας ότι το θέμα έχει διακυβερνητικό χαρακτήρα

2021 Νοέµβριος

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέτει επισήμως ζήτημα διακυβερνητικής συνεργασίας και διαλόγου για την επιστροφή των Γλυπτών