Ενας χαμηλής έντασης «εμφύλιος» αναβιώνει κάθε θερινή σεζόν εντός των τοπικών κοινωνιών στις τουριστικές περιοχές της χώρας: η μάχη για τα ντεσιμπέλ. Πρόκειται για την αντιπαράθεση αναφορικά με την ένταση και το ωράριο της μουσικής σε νυχτερινά κέντρα, μπαρ, κλαμπ αλλά και εστιατόρια, ταβέρνες και άλλα καταστήματα εστίασης.

Από τη μία πλευρά, ορισμένοι καταστηματάρχες που «κυνηγούν» την παράταση του ωραρίου και το «τσίμπημα» των ντεσιμπέλ, έχοντας ενίοτε την υποστήριξη των θαμώνων. Από την άλλη, κάτοικοι που αναγκάζονται να μένουν ξάγρυπνοι, να προσαρμόζουν τις συνήθειες και το πρόγραμμά τους στους ρυθμούς της τουριστικής βιομηχανίας και που για να εξασφαλίσουν μια στοιχειώδη ηρεμία ανασύρουν εγκυκλίους, ΦΕΚ και αποφάσεις δημοτικών συμβουλίων, κινητοποιούμενοι ενεργά για το «δικαίωμα στην πόλη» και… στον ύπνο.

Τα… ντεσιμπέλ της εν λόγω διαμάχης έφτασαν πρόσφατα μέχρι τον Αρειο Πάγο, με τον αντεισαγγελέα του Ανώτατου Δικαστηρίου Παναγιώτη Παναγιωτόπουλο να αποστέλλει στις 8 Ιουνίου εγκύκλιο προς τους εισαγγελείς Εφετών και Πρωτοδικών καλώντας τους να δώσουν άμεσες οδηγίες στους ανακριτικούς υπαλλήλους για βεβαίωση παραβάσεων σχετιζόμενων με την ηχορύπανση, και για διαρκή παρακολούθηση του ζητήματος.

«Οι προσβολές (στην προσωπικότητά μας) που επέρχονται με εκπομπές παντός είδους θορύβων, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπισθεί σοβαρά και σθεναρά», σημειώνει ο ανώτατος εισαγγελικός λειτουργός, τονίζοντας ότι το πρόβλημα έχει λάβει «εκρηκτικές διαστάσεις» ιδιαίτερα «σε λουτροπόλεις και περιοχές με μαζικό τουρισμό» αλλά και στα αστικά κέντρα των πόλεων.

 Οι επιπτώσεις

Τι σημαίνει για τους κατοίκους μιας περιοχής η δυνατή μουσική μέχρι αργά μετά τα μεσάνυχτα; «Πρόκειται για μια αφόρητη κατάσταση. Δεν μπορείς να κοιμηθείς, σου σπάει τα νεύρα. Διαλύει τη σωματική και ψυχική σου υγεία», περιγράφει στα «ΝΕΑ» ο Γιώργος Βλοντάκης, πρόεδρος του Συλλόγου Ποιότητας Ζωής Ηρακλείου, ενός σωματείου που ξεκίνησε το 2014 ως μια συσπείρωση κατοίκων της παλιάς πόλης κατά της ηχορύπανσης. Η αρχή έγινε από τον ίδιο τον Γ. Βλοντάκη και τη σύζυγό του: «Μέναμε στο κέντρο του Ηρακλείου και είχαμε τρομερή ενόχληση από ένα συγκεκριμένο νυχτερινό μαγαζί. Βρέθηκαν και άλλοι κάτοικοι του κέντρου που αντιμετώπιζαν τα ίδια προβλήματα. Σήμερα, ο Σύλλογος αριθμεί περίπου 100 μέλη», μας λέει.

«Δεν είναι μικρό πράγμα να βιώνεις ηχητική κατάληψη στη ζωή ή στο σπίτι σου», σημειώνει στα «ΝΕΑ» ο δήμαρχος Αλίμου, Ανδρέας Κονδύλης, ο οποίος του Ιούνιο του 2022 βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας λόγω των αυστηρών μέτρων περιορισμού της μουσικής που επέβαλε η δημοτική Αρχή στα καταστήματα της παραλιακής.

Οπως περιγράφει, πριν από την εφαρμογή των μέτρων κάτοικοι κατήγγειλαν ότι κοιμόντουσαν με ωτοασπίδες, όμως συνέχιζαν να βιώνουν τις συνέπειες της ηχορύπανσης καθώς από τον θόρυβο δονούνταν το κρεβάτι ή έτριζαν τα τζάμια. «Αυτό που ζούμε τις τελευταίες μέρες, με την ασύδοτη και ανεξέλεγκτη ηχορύπανση από το παραλιακό μέτωπο αποτελεί μία πρωτόγνωρη κατάσταση, που δεν μπορεί να γίνει ανεκτή από τη δημοτική Αρχή, αλλά ούτε και από την κοινωνία. Πουθενά δεν έχει αποφασίσει η πόλη μας να μετατραπεί σε ένα απέραντο παραθαλάσσιο “Γκάζι”, ούτε σε “Φαληράκι” ή “Λαγανά”», ανέφερε την 1η Ιουνίου 2022 ο Δήμος Αλίμου, ανακοινώνοντας παράλληλα την απόφαση να κλείνει η μουσική σε όλα τα καταστήματα της παραλίας στις 23.00. «Οποιο κατάστημα παίζει μουσική μετά τις 11 το βράδυ, θα λειτουργεί παράνομα.

Η Αστυνομία έχει ήδη ειδοποιηθεί, ώστε να οδηγεί στο αυτόφωρο τους παραβάτες. Μετά τις τρεις παραβάσεις, το κατάστημα θα σφραγίζεται προσωρινά», σημειωνόταν.

«Η αντίδραση των πολιτών ήταν πάρα πολύ θετική, ο κόσμος ανακουφίστηκε, γιατί ήταν βασανιστήριο αυτό που περνούσε. Οι άνθρωποι ήταν εξαγριωμένοι. Επαιρναν τηλέφωνο στο δημαρχείο, έστελναν emails, κατέθεταν έγγραφα. Δεν επρόκειτο μάλιστα μόνο για κατοίκους που μένουν στο παραλιακό μέτωπο, αλλά και μέσα στις γειτονιές της πόλης. Ο ήχος έφτανε σε βάθος ακόμα και 2 χιλιομέτρων, με τον αέρα να φέρνει όλο το πρόγραμμα των καταστημάτων μέσα στα σπίτια», περιγράφει ο Α. Κονδύλης.

Απειλές και μπράβοι

Στην περίπτωση του Αλίμου, οι διαμαρτυρίες των κατοίκων είχαν αποτέλεσμα. Δεν συμβαίνει ωστόσο το ίδιο παντού. «Είναι εξοργιστικό το ότι ο απλός πολίτης, που δεν έχει λεφτά για δικηγόρους, είναι εντελώς αβοήθητος», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποιότητας Ζωής Ηρακλείου.

«Θα πρέπει μόνος του να κάνει καταγγελίες στις αρμόδιες υπηρεσίες οι οποίες θα αργήσουν να κινηθούν. Και μην ξεχνάτε ότι υπάρχει και μια τρομοκρατία, πάρα πολύς κόσμος φοβάται». Απειλές είχε καταγγείλει και ο δήμαρχος Αλίμου.

Σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου στα τέλη Οκτωβρίου, ο Α. Κονδύλης σημείωνε ότι «έχουν περιέλθει στην κατοχή μου [στοιχεία] αναφορικά με μπράβους της νύχτας οι οποίοι εργάζονται σε ένα συγκεκριμένο κατάστημα της παραλιακής ζώνης και εκτοξεύουν απειλές, ύβρεις και χυδαιότητες. (…) Λένε μεταξύ άλλων ότι θα μου δώσουν ένα γερό μάθημα, θα μάθω τι σημαίνει να τα βάζω με τον τάδε, το αφεντικό τους δηλαδή κ.λπ.».

Οπως κατήγγειλε ο δήμαρχος, «μάλιστα ένας από τους μπράβους φέρεται να είναι εν ενεργεία αστυνομικός που εργάζεται ταυτόχρονα και στο συγκεκριμένο νυχτερινό κατάστημα. Επίσης άνθρωπος από την ιδιοκτησία του καταστήματος, φέρεται να σχετίζεται με πρόσωπο που πρόσφατα συνελήφθη σε διαμέρισμα στον Αλιμο για εμπόριο ναρκωτικών. Βρέθηκαν στοιχεία που τον συνδέουν με τον έμπορο».

«Ηταν κάποια μαγαζιά τα οποία για αρκετό καιρό δεν εννοούσαν να εφαρμόσουν τα νόμιμα», λέει στα «ΝΕΑ» ο Α. Κονδύλης. «Ηθελαν να εγκαθιδρύσουν δικό τους καθεστώς. Αυτό δεν μπορούσε να γίνει ανεκτό, και έτσι επιβάλαμε πρόστιμα και κυρώσεις. Τα καταστήματα αντέδρασαν, από την πλευρά μας επιβάλαμε νέα πρόστιμα και φτάσαμε σε αυτές τις καταστάσεις με τους μπράβους», εξηγεί, τονίζοντας ότι η υπόθεση έχει πάρει τη δικαστική οδό και υπογραμμίζοντας ότι η δημοσιότητα που πήρε το θέμα λειτούργησε προληπτικά για την ασφάλεια του ίδιου.

Η νομοθεσία

 Σύμφωνα με την Υγειονομική Διάταξη Α5/3010/1985 – ΦΕΚ 593/Β/2-10-1985 «Μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας από θορύβους μουσικής των Κέντρων διασκέδασης και λοιπών ΚΥΕ», η μέγιστη ηχοστάθμη μέσα στον χώρο των κέντρων διασκέδασης ορίζεται στα 100 db.

Για μπαρ, εστιατόρια και άλλα καταστήματα το όριο τίθεται στα 80 db. Οσον αφορά την όχληση στη γειτονιά, το ανώτατο όριο επιτρεπόμενου θορύβου εξαρτάται από τον χαρακτήρα της. Για τις περιοχές πάντως που φιλοξενούν αποκλειστικά κατοικίες ή στις οποίες υπάρχουν νοσοκομεία, το όριο τίθεται στα 30 db. Ωστόσο, όπως σημείωνε προ περίπου ενός έτους σε ανακοίνωσή του το Ελληνικό Ινστιτούτο Ακουστικής (ΕΛΙΝΑ), «πλέον η ΥΑ Α5/3010/85 είτε εφαρμόζεται ελλιπώς είτε και έχει περιορισμένη σημασία».

Και αυτό γιατί, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, η διαδικασία ελέγχου που προβλέπεται είναι εξαιρετικά χρονοβόρα, ενώ απαιτεί ειδικό και δύσχρηστο εξοπλισμό και γνώσεις που δεν διαθέτει το προσωπικό της Αστυνομίας ή της υγειονομικής υπηρεσίας. Πολλά ηχόμετρα είναι πεπαλαιωμένα, ακόμα και εκτός λειτουργίας, ενώ άλλα δεν πληρούν τις απαιτήσεις της νομοθεσίας.

Παράλληλα, το 2016 με το άρθρο 29 του ν.4442/2016 άλλαξε το καθεστώς αδειοδότησης των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, με αποτέλεσμα καφετέριες, μπαρ και άλλα καταστήματα να ανοίγουν ακόμα και κοντά σε σπίτια χωρίς προηγούμενο έλεγχο για πιθανά προβλήματα ηχορύπανσης.

Οπως επισημαίνει η ΕΛΙΝΑ, πρακτικά ο έλεγχος γίνεται μόνο κατόπιν καταγγελιών, ενώ «προβλήματα παρουσιάζονται και σε τουριστικές ή και παραθαλάσσιες περιοχές με την πρόσφατη ανάπτυξη τέτοιων καταστημάτων σε παραλίες, κοντά σε ξενοδοχειακές μονάδες κ.λπ., καθώς και τη συχνότερη διοργάνωση υπαίθριων συναυλιών ή εκδηλώσεων».

«Οι έλεγχοι για ηχορύπανση γίνονται από την Αστυνομία. Ομως σε μια δειγματοληψία θορύβου με τη χρήση ενός ηχόμετρου υπάρχει αναγκαστικά μια αοριστία», τονίζουν στα «ΝΕΑ» ο μεταδιδακτορικός ερευνητής και επισκέπτης καθηγητής των Πανεπιστημίων Αιγαίου και Δυτικής Αττικής Αγγελος Τσαλιγόπουλος, και ο καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου Ιωάννης Ματσίνος. Οπως εξηγούν, ο ήχος είναι μεν ρύπος αλλά έχει μια δυναμική, δεν είναι σαν την ατμοσφαιρική ρύπανση. Γι’ αυτό και για να διαπιστωθεί παραβίαση των ορίων θα πρέπει να πιάσει κανείς τους δράστες επ’ αυτοφώρω.

Στον Αλιμο, από το 2022 έχει δημιουργηθεί μία ομάδα ελέγχου που αποτελείται από δημοτικούς συμβούλους, μηχανικούς και πολίτες που είναι ειδικοί στο θέμα του ήχου. «Περνάνε από όλα τα καταστήματα και ελέγχουν τη στάθμη του ήχου και τα μέτρα ηχομόνωσης. Αυτή η επιτροπή γνωμοδοτεί ως προς το εάν μπορεί να δοθεί παράταση ωραρίου σε ένα κατάστημα», λέει στα «ΝΕΑ» ο Ανδρέας Κονδύλης. «Αυτή η ομάδα», σημειώνει, «έχει συμβάλει στο να ελέγχεται ο ήχος σε καθένα από τα 12 μεγάλα καταστήματα. Πρόκειται δηλαδή για 12 αυτοψίες που επαναλαμβάνονται ανά περιόδους».

Υπάρχουν δυνατότητες αρμονικής συνύπαρξης;

Στον παραλιακό δήμο της Αττικής η κατάσταση φέτος, σύμφωνα με τον δήμαρχο, είναι αρκετά καλύτερη. Κάτω από την πίεση που ασκήθηκε στην αρχή της περσινής σεζόν, πολλά καταστήματα έλαβαν μέτρα ηχοπροστασίας, τοποθετώντας ειδικά μονωτικά υλικά.

«Σταδιακά τα καταστήματα πήραν παρατάσεις ωραρίου λειτουργίας μέχρι τις 3 το πρωί, που είναι το μέγιστο που μπορεί να δώσει ο δήμος. Οι πολίτες πάνω από την παραλιακή, όμως, μπορούσαν να ζήσουν φυσιολογικά τη ζωή τους», λέει ο κ. Κονδύλης. «Και φέτος η κατάσταση εξελίσσεται ομαλά. Εχουμε κάποιες μεμονωμένες σποραδικές ενοχλήσεις κατοίκων, όμως ενημερωνόμαστε, εντοπίζουμε τα προβλήματα και παρεμβαίνουμε. Τα καταστήματα δείχνουν διάθεση συμμόρφωσης». Στο Ηράκλειο, όπως μας λέει ο κ. Βλοντάκης, «πάντα υπάρχει έντονο πρόβλημα στην αρχή της καλοκαιρινής σεζόν.

Ισως φέτος το πρόβλημα να είναι λίγο μικρότερο από τα προηγούμενα χρόνια λόγω και κάποιων καταγγελιών που έχουμε κάνει, και πιέσεων προς τις Αρχές. Αλλά πάντα υπάρχει μια κατάσταση περισσότερο ή λιγότερο ανεξέλεγκτη». Δίνοντας μια οικονομική και μια κοινωνική διάσταση στο ζήτημα, οι Τσαλιγόπουλος και Ματσίνος τονίζουν ότι η ηχορύπανση, ειδικά στα νησιά και τις τουριστικές περιοχές, μπαίνει στη «ζυγαριά» της οικονομικής ανταλλαξιμότητας, αποτελώντας μια «αρνητική εξωτερικότητα» για τις επιχειρήσεις. Προειδοποιούν παράλληλα ότι, ειδικά στις τουριστικές περιοχές, η δυνατή μουσική τροφοδοτεί μια διαδικασία ηχητικού εξευγενισμού, ενός gentrification με «όπλο» τα δυνατά ντεσιμπέλ και αποτέλεσμα τη σταδιακή αλλαγή της πληθυσμιακής σύνθεσης μιας περιοχής.

«Προσπαθούμε να ισορροπήσουμε στη λεπτή γραμμή ανάμεσα σε ένα ανθηρό επιχειρηματικό περιβάλλον και την εξασφάλιση μιας φυσιολογικής ζωής για τους πολίτες», περιγράφει τη δύσκολη προσπάθεια εξισορρόπησης των αντίπαλων πλευρών στη «μάχη» για τα ντεσιμπέλ ο δήμαρχος Αλίμου. «Με συμμόρφωση από τα καταστήματα και λίγη κατανόηση από τον κόσμο, μπορούμε να έχουμε και τα δύο», σημειώνει. «Αν όχι, αυτό που προέχει είναι η ζωή στην πόλη».