Πώς ισορροπείς ανάμεσα στην ανάγκη σεβασμού της ελευθερίας της έκφρασης, που στη χώρα σου συμπεριλαμβάνει και το δικαίωμα εξύβρισης των θείων, ή τη βεβήλωση ιερών κειμένων, και στην ανάγκη προστασίας της χώρας από τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτή η «ελεύθερη έκφραση», συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου τρομοκρατικών επιθέσεων;

Μπροστά σε αυτό ακριβώς το δίλημμα βρίσκονται οι κυβερνήσεις της Σουηδίας και της Δανίας, όπου σημειώθηκαν χθες και νέα περιστατικά με καύσεις αντιτύπων του Κορανίου: αμφότερες δηλώνουν πλέον ότι εξετάζουν τρόπους να περιορίσουν νομικά τέτοιες ενέργειες, σε μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης των αυξανόμενων εντάσεων με πολλές μουσουλμανικές χώρες.

Την περίπτωση της Σουηδίας περιπλέκει ακόμα περισσότερο το γεγονός ότι η χώρα περιμένει ακόμα το «ναι» της Τουρκίας (όπως και της Ουγγαρίας) στην ένταξή της στο ΝΑΤΟ· αλλά και το γεγονός ότι, σύμφωνα με τις σουηδικές Αρχές, ένας ρωσικός «δάκτυλος» επιχειρεί να περάσει μέσω της παραπληροφόρησης την ψευδή εντύπωση πως η κυβέρνηση στηρίζει το κάψιμο του Κορανίου, ώστε ακριβώς να περιπλέξει την είσοδό της στην Ατλαντική Συμμαχία.

Πλήθος συγκεντρώσεων

Δύο άνδρες έκαψαν χθες το μεσημέρι αντίτυπο του Κορανίου στη διάρκεια συγκέντρωσης μπροστά από το κτίριο του κοινοβουλίου στη Στοκχόλμη – ο ένας ήταν ο 37χρονος Σαλουάν Μομίκα, ο χριστιανός κατά τα λεγόμενά του ιρακινός πρόσφυγας που είχε κάψει στα τέλη Ιουνίου, κατά την πρώτη ημέρα της μουσουλμανικής γιορτής Εϊντ αλ Αντχα, σελίδες του ιερού βιβλίου των μουσουλμάνων μπροστά από το μεγάλο τέμενος της Στοκχόλμης, πυροδοτώντας ένα τεράστιο κύμα οργής στον μουσουλμανικό κόσμο, και είχε επανακάμψει στις 20 Ιουλίου ποδοπατώντας και σκίζοντας αντίτυπο του Κορανίου έξω από την πρεσβεία του Ιράκ στη σουηδική πρωτεύουσα.

Την ίδια περίπου ώρα χθες, στην πρωτεύουσα της Δανίας, διαδηλωτές έκαψαν αντίτυπο του Κορανίου έξω από το κτίριο της Σαουδικής Αραβίας: κι αυτή ήταν μόλις η πρώτη από πολλές ανάλογες συγκεντρώσεις που είχαν προγραμματιστεί για τη μέρα, ενώ οι υπουργοί Εξωτερικών των κρατών – μελών του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας συνεδρίαζαν σε έκτακτη σύνοδο προκειμένου να συζητήσουν τις εξελίξεις.

Μιμητικές ενέργειες

Οι καύσεις του Κορανίου, τόσο στη Σουηδία όσο και στη Δανία, ξεκίνησαν από έναν ακροδεξιό δανό ακτιβιστή, έχουν όμως εξαπλωθεί μέσω μιμητικών ενεργειών από άλλες αντιισλαμικές ομάδες. Η βεβήλωση ιερών κειμένων είναι παράνομη στη Φινλανδία, επιτρέπεται όμως από τον νόμο και στη Σουηδία, και στη Δανία, και στη Νορβηγία: η Σουηδία είχε παλαιότερα νόμο που απαγόρευε την εξύβριση ή τον χλευασμό των θείων, όπως και της βασιλικής οικογένειας, τον κατήργησε ωστόσο τη δεκαετία του 1970.

Σε περσινή δημοσκόπηση της Gallup, άλλωστε, διαπιστώθηκε πως είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό πολιτών που δηλώνουν ότι δεν πιστεύουν στον Θεό παγκοσμίως.

Υπάρχουν, βέβαια, νόμοι που απαγορεύουν τη ρητορική μίσους, μέχρι στιγμής ωστόσο, και παρότι η σουηδική αστυνομία έχει προσπαθήσει να απαγορεύσει πολλές διαδηλώσεις για τις οποίες υπήρχαν υπόνοιες ή και η βεβαιότητα ότι θα συμπεριλάμβαναν καύση αντιτύπου του Κορανίου, τα δικαστήρια επιμένουν να θεωρούν αυτή την τελευταία ως μία αποδεκτή κριτική.

Βαρύτατες επιπτώσεις

Οι επιπτώσεις είναι όμως βαρύτατες. Πέραν της διπλωματικής έντασης, έχουν αυξηθεί σημαντικά οι κίνδυνοι για την ασφάλεια των δύο χωρών. Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, ο σουηδός πρωθυπουργός Ουλφ Κρίστερσον είχε δηλώσει «εξαιρετικά ανήσυχος» για τον «προφανή κίνδυνο να συμβούν σοβαρά πράγματα»: οι σουηδικές υπηρεσίες πληροφοριών προειδοποίησαν πως η χώρα έχει μετατραπεί από «θεμιτός» στόχος τρομοκρατικών επιθέσεων, μαζί με την υπόλοιπη Δύση, σε στόχο – «προτεραιότητα».

«Θα βρούμε ένα νομικό εργαλείο που θα μας επιτρέψει να εμποδίσουμε την καύση αντιτύπων του Κορανίου μπροστά από ξένες πρεσβείες», διαβεβαίωσε προχθές ο δανός υπουργός Εξωτερικών Λαρς Λόκε Ράσμουσεν, επικαλούμενος αντίστοιχους λόγους ασφαλείας. «Μοιραζόμαστε την ίδια ανάλυση: η κατάσταση είναι επικίνδυνη και χρειάζονται μέτρα ενίσχυσης της ανθεκτικότητάς μας», προσυπέγραψε ο Κρίστερσον.

Οι επιστολές

«Ελπίζουμε πως το γεγονός ότι εκπέμπουμε το μήνυμα, τόσο στη Δανία όσο και στο εξωτερικό, ότι εργαζόμαστε πάνω σε αυτό, θα βοηθήσει στην αποκλιμάκωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε. Δεν είναι επειδή αισθανόμαστε πίεση να το κάνουμε, αλλά είναι η πολιτική μας ανάλυση ότι αυτό είναι προς το συμφέρον όλων μας», επανήλθε χθες στο θέμα ο Ράσμουσεν.

Από την πλευρά του, ο σουηδός υπουργός Εξωτερικών Τομπίας Μπίλστρομ έστειλε επιστολές και στις 57 χώρες του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, προκειμένου να εξηγήσει το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του συνέρχεσθαι, καταδικάζοντας παράλληλα τις ισλαμοφοβικές πράξεις.

Η Σουηδία αντιμετωπίζει την επιπλέον πίεση της Τουρκίας: μπορεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ήρε κατά τη νατοϊκή σύνοδο κορυφής στο Βίλνιους το βέτο του στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, η Αγκυρα δεν έχει πει ωστόσο ακόμα επισήμως το «ναι», ούτε αναμένεται να το κάνει πριν από τον Οκτώβριο, στην καλύτερη περίπτωση.

Ούτε η Σουηδία ούτε η Δανία, πάντως, θα μπορέσουν εύκολα να αλλάξουν τη νομοθεσία ώστε να απαγορεύσουν την καύση του Κορανίου: τα δεξιά κόμματα αντιδρούν έντονα και ειδικά στη Σουηδία η κυβέρνηση μειοψηφίας εξαρτάται από τη στήριξη των ακροδεξιών Σουηδών Δημοκρατών.