Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι ιδιαίτερα θυμωμένος τον τελευταίο καιρό, και τις συνέπειες τις πληρώνει η Οδησσός. Σύμφωνα με τη νεο-αυτοκρατορική προσέγγιση του Κρεμλίνου, η Οδησσός αποτελεί το σύμβολο του ρωσικού χαρακτήρα του ουκρανικού Νότου, επειδή η αρχική της ανάπτυξη έγινε επί Αικατερίνης της Μεγάλης. Πέρυσι, ο Πούτιν τη χαρακτήρισε «μια από τις ωραιότερες πόλεις του κόσμου», με «υπέροχες παραδόσεις και ιστορία». Για το εγκληματικό καθεστώς του Πούτιν, όμως, τίποτα δεν είναι ιερό.

Στις 17 Ιουλίου, ο Πούτιν εκδήλωσε τον θυμό του δίνοντας τέλος στην Πρωτοβουλία της Μαύρης Θάλασσας για τα Σιτηρά, μια συμφωνία που υπεγράφη τον Ιούλιο του 2022 και επέτρεπε στην Ουκρανία να εξάγει σιτάρι, κριθάρι και άλλα προϊόντα από την Οδησσό, το Τσορνομόρσκ και το Πιβντένι. Το ότι ο Πούτιν έχει λόγο για τις εξαγωγές ουκρανικών αγαθών από ουκρανικά λιμάνια με ουκρανικά πλοία είναι από μόνο του παράλογο. Αλλά ο Πούτιν απειλεί με μια ακόμα πιο εγκληματική συμπεριφορά: η βορειοδυτική Μαύρη Θάλασσα, είπε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, είναι και πάλι «επικίνδυνη».

Την ίδια μέρα, ο Πούτιν άρχισε να εκτοξεύει βόμβες εναντίον της Οδησσού. Ο πρώτος του στόχος ήταν τερματικοί σταθμοί των σιτηρών, με αποτέλεσμα να καταστραφούν 60.000 τόνοι σιταριού, και στη συνέχεια επλήγησαν διάφορα κτίρια σε μια υπέροχη περιοχή γεμάτη δέντρα όπου κάνουν συχνά ποδήλατο άνθρωποι σαν κι εμένα. Από τις επιθέσεις αυτές έσπασαν τα τζάμια του κινεζικού προξενείου και καταστράφηκαν ο Οίκος των Επιστημόνων και άλλα 24 αρχιτεκτονικά μνημεία. Τη νύχτα της 22ας Ιουλίου, ρωσικοί πύραυλοι προκάλεσαν σοβαρές ζημιές στον Καθεδρικό Ναό της Μεταμόρφωσης, στην πλατεία Σομπορνάγια. Ο Πούτιν γνωρίζει καλά αυτή την εκκλησία. Ο ναός, που καταστράφηκε το 1936 από τον Στάλιν και αργότερα ανοικοδομήθηκε με χρήματα των κατοίκων της Οδησσού, καθαγιάστηκε το 2010 από τον Πατριάρχη Κύριλλο της Μόσχας, συνεργάτη του ρώσου προέδρου και της KGB.

Τίποτα από αυτά δεν έχει σημασία για τον Πούτιν. Οπως ξεκαθάρισε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, το μόνο που ενδιαφέρει τη Μόσχα είναι να εκδικηθεί για την επίθεση με drones εναντίον της γέφυρας που συνδέει την Κριμαία με τη Ρωσία. Αυτό θα πρέπει να εξοργίσει όλους μας, αλλά και την UNESCO, που τον περασμένο Ιανουάριο περιέλαβε στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς το ιστορικό κέντρο της Οδησσού. Το άρθρο 6 της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς δεσμεύει τα μέρη να αποφεύγουν σκόπιμα μέτρα που μπορεί να καταστρέψουν άμεσα ή έμμεσα την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά στο έδαφος άλλων χωρών. Δεν υπάρχει προφανώς καμιά πιο σκόπιμη καταστροφή από αυτήν που προκαλούν οι πυραυλικές επιθέσεις.

Η UNESCO καταδίκασε τις ρωσικές επιθέσεις κατά της Οδησσού, επισημαίνοντας ότι πραγματοποιήθηκαν μόλις δύο εβδομάδες μετά την επίθεση που κατέστρεψε ένα ιστορικό κτίριο στο Λβιβ. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Η Ρωσία πρέπει να αποβληθεί από την UNESCO για όσο διάστημα συνεχίζεται η εγκληματική συμπεριφορά του Κρεμλίνου. (Και η συμπεριφορά αυτή δεν περιορίζεται βέβαια στην καταστροφή ουκρανικών μνημείων. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Πούτιν παραπέμφθηκε σε δίκη από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα πολέμου.) Δεν υπάρχει νομική πρόβλεψη για μια τέτοια κίνηση στο καταστατικό της UNESCO.

Οταν ιδρύθηκε αυτός ο οργανισμός, κανένας δεν φανταζόταν ότι ένα μέλος του θα εισέβαλλε σε μια γειτονική χώρα, θα δολοφονούσε τον λαό της, θα εκτόπιζε τα παιδιά της, θα κατέστρεφε τις πόλεις της (περιλαμβανομένων αυτών που προστατεύονται από τη Συνθήκη) και θα μετατρεπόταν σε διεθνή παρία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν μπορεί να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για την αποπομπή εγκληματικών κρατών.

Η Ουκρανία εντάχθηκε στην UNESCO – και σε ολόκληρο το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών – από την αρχή, μαζί με τη Σοβιετική Ενωση. Η Ρωσία έγινε μέλος μόνο μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και δεν υπήρχε ποτέ νομική πρόβλεψη για την κατάληψη της θέσης που άφησε κενή η ΕΣΣΔ στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Επιπλέον, αντίθετα με τη Ρωσία, η Ουκρανία έχει σεβαστεί όλες τις υποχρεώσεις που συνδέονται με τη συμμετοχή της στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών. Με άλλα λόγια, υπάρχει σωρεία νομικών επιχειρημάτων που δικαιολογούν την αποπομπή της Ρωσίας από την UNESCO.

Η Anna Husarska είναι συγγραφέας και πρώην πολιτική αναλύτρια στο International Crisis Group