Η παραίτηση του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ανθιμου την περασμένη εβδομάδα προκάλεσε αίσθηση, δεν αποτέλεσε όμως κεραυνό εν αιθρία για τους «παροικούντες την Ιερασουλήμ».

Στην Εκκλησία της Ελλάδος τα τελευταία χρόνια πνέει αέρας… ανανέωσης, καθώς κατά τη διάρκεια της θητείας του Ιερώνυμου έχει εγκαινιαστεί για πρώτη φορά μια νέα διαδικασία: ιεράρχες προχωρημένης ηλικίας ή έχοντες προβλήματα υγείας παραιτούνται από τον θρόνο, ενώ όσοι δεν φαίνονται πρόθυμοι να ακολουθήσουν τον δρόμο της αποχώρησης εξετάζονται από ειδική επιτροπή που αποφαίνεται για το κατά πόσο μπορούν να ασκήσουν με αποτελεσματικότητα τα καθήκοντά τους.

Με τον τρόπο αυτόν έχουν απομακρυνθεί τα τελευταία δέκα χρόνια αρκετοί μητροπολίτες, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες η παραίτηση του Ανθιμου δεν θα είναι η τελευταία: Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού επίκεινται τουλάχιστον άλλες τρεις.

Σύμφωνα με πηγές από την Ιεραρχία, τον θρόνο τους αναμένεται να εγκαταλείψουν ο 91 ετών Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Θεόκλητος, ο 92χρονος Μητροπολίτης Παραμυθίας Τίτος και ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Χρυσόστομος, 93 ετών.

Σύμφωνα με φημολογία που έχει αναπτυχθεί τις τελευταίες ημέρες, από τη θέση του ενδέχεται να αποχωρήσει και ο Μητροπολίτης Μαντινείας Αλέξανδρος λόγω προβλημάτων υγείας.

Ο κύκλος των παραιτήσεων άνοιξε το 2013, όταν η Ιερά Σύνοδος απομάκρυνε από τον θρόνο του τον Μητροπολίτη Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος Αγαθόνικο, υιοθετώντας το πόρισμα ειδικής επιτροπής, καθώς ο μητροπολίτης ήταν σε κώμα.

Το ίδιο συνέβη και με τον τότε Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Κύριλλο, ενώ το 2014 ο 85χρονος Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Κωνσταντίνος επέλεξε τον δρόμο της εθελούσιας αποχώρησης λόγω της κλονισμένης υγείας του, γεγονός για το οποίο είχε επαινεθεί δημοσίως από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο. Στις 18 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς, επικαλούμενος λόγους γήρατος, παραιτήθηκε και ο τότε Μητροπολίτης Φωκίδος Αθηναγόρας, για τον οποίο είχε ενεργοποιηθεί η διαδικασία ελέγχου από την ειδική επιτροπή.

Τι προβλέπει το καταστατικό

Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι οι αλλαγές στις Μητροπόλεις έχουν άρωμα… καλοκαιρινό:

Τον Αύγουστο του 2021 είχε παραιτηθεί από τον θρόνο του ο τότε Μητροπολίτης Θήρας Επιφάνιος και πέρυσι το καλοκαίρι ο τότε Μητροπολίτης Ηλείας Γερμανός.

Σημειώνεται πως ο καταστατικός χάρτης της Εκκλησίας, που ψηφίστηκε το 1977, προβλέπει ότι «μητροπολίτης μη δυνάμενος να εκτελή τα καθήκοντα αυτού διά νόσον ή γήρας δικαιούται να υποβάλη κανονικήν παραίτησιν» και πως αν αυτό δεν συμβεί, ειδική επιτροπή – αποτελούμενη από τον πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας και δύο καθηγητές της Ιατρικής Σχολής – αποφασίζει εάν ο μητροπολίτης πρέπει να απαλλαγεί ή όχι από τα καθήκοντά του.

Παρ’ όλ’ αυτά, η διάταξη είχε καταστεί ανενεργή. Αυτό άλλαξε όταν ανέλαβε ο Ιερώνυμος.

«Δεν σε περιορίζει κανείς»

Ενδεικτική της φιλοσοφίας του Αρχιεπισκόπου είναι η απάντηση που είχε δώσει στα «ΝΕΑ» κατά τη διάρκεια συνέντευξής του τον Φεβρουάριο του 2023, στην οποία δήλωνε πρόθυμος να αποχωρήσει από τη θέση του αν του ζητηθεί. «Κοιτάξτε, εμένα και τώρα αν παρουσιαστεί μια ομάδα αρχιερέςων και μου πει “κουραστήκαμε, θέλουμε μια αλλαγή”, δεν θα με πείραζε.

Τι θα άλλαζε; Αγάπη μπορεί να κάνεις όπου και να ‘σαι. Και μάλιστα πιο ελεύθερα. Δεν σε περιορίζει κανείς. Δεν σε εμποδίζει κανείς όπου κι αν είσαι, στο μοναστήρι σου, στο σπίτι σου, μπορεί να κάνεις αγάπη» είχε πει.

Ως προς την παραίτηση του Ανθιμου, σημειώνεται, τέλος, ότι αυτή αναμένεται να συζητηθεί και να γίνει δεκτή από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο στις 24 και 25 Αυγούστου, ενώ ο επικρατέστερος για τη θέση του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης – η οποία θα έχει πληρωθεί μέχρι τις 11 Οκτωβρίου – θεωρείται ο αρχιγραμματέας της Συνόδου, επίσκοπος Ωρεών Φιλόθεος.