Η Εύα Χάρτογκ ήταν αρχισυντάκτρια των «Moscow Times» πριν εργαστεί από τη Μόσχα για το ολλανδικό ειδησεογραφικό περιοδικό «De Groene Amsterdammer» και την ιστοσελίδα Politico Europe. Οπως περιγράφει «κατά τη διάρκεια των 10 ετών που ήμουν δημοσιογράφος με έδρα τη Μόσχα, πάλευα να φανταστώ πώς και πότε θα έφευγα τελικά από τη Ρωσία».

Μισή Ρωσίδα, μετακόμισε στη Ρωσία το 2013, επιθυμώντας να μάθει και να γράψει για μια χώρα που ένιωθε ότι «συχνά παρεξηγήθηκε από πολλούς στη Δύση. Τελικά, η απόφαση να φύγω ελήφθη για μένα τον περασμένο μήνα, όταν εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας τηλεφώνησε για να μου πει ότι η βίζα μου δεν θα ανανεωνόταν και ότι είχα έξι ημέρες για να φύγω από τη χώρα. Η απόφαση ελήφθη από τις “αρμόδιες αρχές”, ένας όρος που χρησιμοποιείται ευρέως για τις υπηρεσίες ασφαλείας». Ουσιαστικά επρόκειτο για απέλαση. Οταν έγινε γνωστή η είδηση έλαβε μηνύματα και από άλλους συναδέλφους που είχαν την ίδια τύχη – οι περισσότεροι με βαθείς δεσμούς με τη Ρωσία, μιλούσαν άπταιστα τη γλώσσα.

Ανησυχητική τάση

Συνολικά, γράφει η Χάρτογκ, οι υποθέσεις τους καταδεικνύουν μια ανησυχητική τάση: δημοσιογράφοι από δυτικές χώρες εκδιώκονται σιγά – σιγά από τη Ρωσία, καθώς το Κρεμλίνο φιμώνει τις τελευταίες ανεξάρτητες φωνές που καλύπτουν τον εσωτερικό αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία ενόψει των προεδρικών εκλογών του επόμενου έτους.

Η Χάρτογκ περιγράφει στο Politico, πως καθώς τα ρωσικά τανκς παρατάχθηκαν στον δρόμο προς το Κίεβο τον Φεβρουάριο του 2022, το Κρεμλίνο εξαπέλυε στο εσωτερικό της χώρας μια δεύτερη επίθεση, στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Ψηφίστηκαν νέοι νόμοι, που ουσιαστικά απαγόρευσαν τη λέξη «πόλεμος» και καθιέρωσαν ποινή φυλάκισης έως και 15 ετών για τη διάδοση πληροφοριών που έθεταν υπό αμφισβήτηση την επίσημη αφήγηση για αυτό που η Ρωσία αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση».

Εγκαταλείπουν μαζικά τη χώρα

Οι ρώσοι δημοσιογράφοι κατάλαβαν και άρχισαν να εγκαταλείπουν μαζικά τη χώρα. Ανησυχώντας για τις φήμες ότι  επρόκειτο να επιβληθεί στρατιωτικός νόμος και να κλείσουν τα σύνορα, πολλοί από τους ξένους συναδέλφους τους ακολούθησαν το παράδειγμά τους.

Κάποιοι από τους ξένους δημοσιογράφους όμως επέστρεψαν, ελπίζοντας ότι θα μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα. Ομως το καλοκαίρι του 2021, η επί χρόνια ανταποκρίτρια του BBC Σάρα Ρέινσφορντ ενημερώθηκε καθώς επέστρεφε από ταξίδι στη Λευκορωσία ότι είχε χαρακτηριστεί ως «απειλή για την ασφάλεια» και ότι της είχε αποκλειστεί ισόβια η είσοδος στη Ρωσία. Αρκετούς μήνες αργότερα, ένας ολλανδός δημοσιογράφος εκδιώχθηκε, αυτή τη φορά για δύο παλιά διοικητικά αδικήματα.

Τον Μάρτιο ο δημοσιογράφος της «Wall Street Journal», Εβαν Γκέρσκοβιτς, συνελήφθη με την κατηγορία της κατασκοπείας σε μια υπόθεση άνευ προηγουμένου από τον Ψυχρό Πόλεμο. Η σύλληψη ήταν, όπως το έθεσαν αρκετοί, «ένα προειδοποιητικό σημάδι για όλους τους ανταποκριτές».