Στις 11.11 το βράδυ της Παρασκευής, τη στιγμή που άρχισε να σείεται η γη στο Μαρόκο, ο 40χρονος Σαΐντ Αφουζάρ βρισκόταν στο σπίτι της αδελφής του, στο ορεινό χωριό Μουλάι Μπραΐμ. Ετρεξε αμέσως προς το δικό του πλινθόκτιστο σπίτι, λίγο πιο πάνω στον δρόμο.

Τη στιγμή που πήγαινε να αρπάξει το πόμολο, το σπίτι κατέρρευσε.

Ο Αφουζάρ μπορούσε να ακούσει την οικογένειά του να φωνάζει βοήθεια. Αρχισε να σκάβει σαν τρελός στα ερείπια.

Κοντά του έσπευσαν και γείτονες.

Στις 2 το πρωί κατάφεραν να ανασύρουν ζωντανή τη σύζυγό του. Οκτώ ώρες αργότερα, σκάβοντας ασταμάτητα, βρήκαν τα παιδιά του, τον 18χρονο Χάμζα και τη 13χρονη Γιούσρα, αγκαλιασμένα. Ηταν όμως πολύ αργά.

Οταν ενέσκηψε στο Μαρόκο ο σεισμός των 6,8 βαθμών που προκάλεσε, σύμφωνα με τον νέο προσωρινό απολογισμό που ανακοίνωσαν χθες οι Αρχές, τον θάνατο τουλάχιστον 2.681 ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 2.501, ο βασιλιάς Μοχάμεντ ΣΤ΄ βρισκόταν στο Παρίσι, στο μέγαρο των 1.600 τετραγωνικών μέτρων που αγόρασε το 2020 αντί 80 εκατομμυρίων ευρώ στο Πεδίον του Αρεως, στα «πόδια» του Πύργου του Αϊφελ. Ηταν εκεί από την 1η Σεπτεμβρίου: παλαιότερα περνούσε τόσο πολύ χρόνο εκτός Μαρόκου, συνήθως στο Παρίσι, αλλά και στην Γκαμπόν ή τις Σεϋχέλλες, που είχε αρχίσει να δέχεται κριτική μετά την πανδημία και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ωστόσο, με την οικονομική κατάσταση της χώρας του να επιδεινώνεται και τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται, περιόρισε σημαντικά τα ταξίδια του στο εξωτερικό.

Μόνο εικόνες

Το απόγευμα του Σαββάτου, ενώ αποκαλυπτόταν σταδιακά το μέγεθος της καταστροφής από τον ισχυρότερο σεισμό που έχει πλήξει το Μαρόκο, τουλάχιστον μετά το 1900, η μαροκινή τηλεόραση μετέδωσε εικόνες από την έκτακτη σύσκεψη του Μοχάμεντ ΣΤ΄ στο Ραμπάτ, με τον νεαρό πρίγκιπα διάδοχο και όλη την πολιτική και στρατιωτική νομενκλατούρα της χώρας.

Αποκλειστικά εικόνες, ήχος δεν μεταδόθηκε, μόνο μία ανακοίνωση: «Η Αυτού Μεγαλειότης έδωσε πολύ ξεκάθαρες οδηγίες προκειμένου να συνεχιστούν με ταχύτητα οι σωστικές προσπάθειες στο πεδίο».

Μέχρι και χθες το βράδυ, ενώ οι διασώστες έδιναν όλο και πιο άνιση μάχη με τον χρόνο, αυτή ήταν η μοναδική «δημόσια» παρουσία του μαροκινού μονάρχη μετά τον φονικότερο σεισμό που έχει σημειωθεί στη χώρα του εδώ και έξι δεκαετίες.

Δεν είχε απευθυνθεί στο έθνος, ούτε είχε επισκεφθεί κάποια από τις πληγείσες περιοχές. Οπως σημείωσε χαρακτηριστικά στην «Washington Post» ο Ιντισαρ Φακίρ, διευθυντής του προγράμματος του Middle East Institute για τη Βόρεια Αφρική και το Σάχελ, «το παλάτι έχει μια τάση να είναι προσεκτικό, να φροντίζει ώστε να είναι όλες οι στιγμές κατάλληλες προτού εμφανιστεί.

Στη συγκεκριμένη συγκυρία, ωστόσο, χρειαζόταν πραγματικά κάτι πιο άμεσο, πιο ειλικρινές».

Ανυπολόγιστη καταστροφή

Ο σεισμός προκάλεσε ανυπολόγιστη καταστροφή.

Το επίκεντρό του εντοπίστηκε κάτω από ένα απομονωμένο σύμπλεγμα ορεινών χωριών 72 χιλιόμετρα νότια του Μαρακές, υπολογίζεται ότι συνολικά επλήγησαν περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι.

Οι περιοχές που χτυπήθηκαν χειρότερα είναι από τις φτωχότερες του Μαρόκου, κάποια σπίτια δεν είχαν ηλεκτρικό ή πόσιμο νερό ακόμα και σε καλύτερες εποχές.

Επιπλέον, τα πλίνθινα σπίτια που κυριαρχούσαν σε αυτές δεν είχαν την ικανότητα ευκαμψίας και κίνησης που απαιτούνται στη διάρκεια σεισμού – και όταν κατέρρευσαν, συχνά δεν άφηναν θυλάκους αέρα που θα επέτρεπαν στους επιζήσαντες να συνεχίσουν να αναπνέουν.

Με το που ταξίδεψαν στον κόσμο οι εικόνες από το Μαρόκο, ένα κύμα αλληλεγγύης έκανε την αντίθετη διαδρομή.

Από τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία και από τις ΗΠΑ μέχρι το Ισραήλ, πολλές χώρες δήλωσαν πρόθυμες να προσφέρουν βοήθεια, να συνδράμουν τον στρατό που έστειλαν οι μαροκινές Αρχές να ηγηθεί των προσπαθειών έρευνας και διάσωσης.

Το βράδυ της Κυριακής, ωστόσο, οι Αρχές ανακοίνωσαν ότι, αφού αξιολόγησαν τις ανάγκες και έλαβαν υπόψη τη σημασία του συντονισμού των προσπαθειών αρωγής, αποδέχονται σε ένα πρώτο στάδιο την πρόταση μόλις τεσσάρων χωρών, του Κατάρ, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Βρετανίας και της Ισπανίας, να στείλουν ομάδες έρευνας και διάσωσης.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις καταγγελίες επιζώντων που πάσχιζαν να βρουν καταφύγιο και εφόδια για υπερβολικά βραδεία κυβερνητική απάντηση – η οποία φάνηκε πάντως χθες να επιταχύνεται –, προκάλεσε πολλά ερωτήματα.

Αρκετοί αναλυτές έσπευσαν να επισημάνουν πως η Ισπανία, η βοήθεια της οποίας έγινε δεκτή, είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που στηρίζουν δημόσια το μαροκινό σχέδιο αυτονομίας για τη Δυτική Σαχάρα, ενώ η Γαλλία, η προσφορά της οποίας εκκρεμεί, διατηρεί δύσκολες σχέσεις με το Ραμπάτ, και λόγω, ακριβώς, της Δυτικής Σαχάρας, και λόγω της αποκάλυψης πως οι μαροκινές υπηρεσίες χρησιμοποιούσαν το Pegasus, το ισραηλινό κατασκοπευτικό λογισμικό που επέτρεψε την παρακολούθηση του Εμανουέλ Μακρόν.

Ενισχύσεις

Τόσο η Γαλλία όσο και η Γερμανία απέρριψαν χθες τις εικασίες πως πίσω από τη στάση του Ραμπάτ βρίσκονται πολιτικοί λόγοι. Το Βερολίνο επεσήμανε πως γνωρίζει από ίδια πείρα, λόγω των φονικών πλημμυρών του 2021, πόσο σημαντικός είναι ο συντονισμός της αρωγής.

«Το Μαρόκο δεν αρνήθηκε καμία βοήθεια, καμία πρόταση. Δεν πρέπει να παρουσιάζονται έτσι τα πράγματα», δήλωσε από την πλευρά της η γαλλίδα υπουργός Εξωτερικών Κατρίν Κολονά, απευθύνοντας έκκληση να μη δημιουργούνται «ψευδείς αντιπαραθέσεις» σε μια στιγμή που «κόσμος χρειάζεται βοήθεια».

Το Μαρόκο «είναι κυρίαρχο. Αυτό μόνο είναι σε θέση να καθορίσει ποιες είναι οι ανάγκες του και τον ρυθμό με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπιστούν», πρόσθεσε ανακοινώνοντας ενίσχυση πέντε εκατομμυρίων ευρώ για τις ΜΚΟ που βρίσκονται ήδη στο πεδίο. Αντίστοιχες ενισχύσεις ανακοίνωσαν και άλλες χώρες, καθώς και η ΕΕ.