Στα τέλη του περασμένου μήνα, κεντρικοί τραπεζίτες από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν στο Τζάκσον Χολ του Ουαϊόμινγκ για την ετήσια διήμερη συνάντηση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας του Κάνσας Σίτι. Αυτό το πλαίσιο, αυτό το κοινό επέλεξε η Κριστίν Λαγκάρντ, η επικεφαλής της ΕΚΤ, προκειμένου να προβλέψει «ανέμελα» από το βήμα την κατάρρευση της διεθνούς χρηματοπιστωτικής τάξης. Και παρότι η προειδοποίησή της αμβλύνθηκε από τη συνήθη δυσνόητη ζαργκόν, το υποκείμενο νόημα ήταν επαρκώς ξεκάθαρο και δραματικό.

«Υπάρχουν πιθανά σενάρια», ανακοίνωσε στεγνά στους συγκεντρωμένους η Λαγκάρντ, «όπου θα μπορούσαμε να δούμε μία θεμελιώδη αλλαγή στη φύση των παγκόσμιων οικονομικών αλληλεπιδράσεων». Οι υποθέσεις πάνω στις οποίες βασίζεται από καιρό η τεχνοκρατική διαχείριση της παγκόσμιας τάξης καταρρέουν. Ο κόσμος, είπε, μπορεί να εισέλθει σύντομα σε μία «νέα εποχή», όπου «οι παλιές κανονικότητες ίσως να μην είναι πλέον ένας καλός οδηγός για το πώς λειτουργεί η οικονομία». «Για τους φορείς χάραξης πολιτικής που έχουν εντολή σταθερότητας», προσέθεσε, «αυτό αποτελεί μια σημαντική πρόκληση».

Δεν ήταν η πρώτη φορά

Γράφοντας στο Politico, ο Μπεν Μάνστερ θυμίζει πως η προειδοποίηση στο Τζάκσον Χολ δεν ήταν καν η πρώτη φορά που η Λαγκάρντ εξέφρασε δημοσίως ανησυχία για την παγκόσμια τάξη των ελεύθερων αγορών, της κυριαρχίας του δολαρίου και της παγκοσμιοποίησης, στη δημιουργία της οποίας συνετέλεσε. Και άλλοι έχουν θίξει αυτό το ζήτημα, βέβαια, αλλά εκείνη έχει μιλήσει για αυτό ανοιχτά. Τον Απρίλιο, έγινε η πρώτη σημαντική κεντρική τραπεζίτης της Δύσης που εξέφρασε δημοσίως ανησυχία για τον εύθραυστο χαρακτήρα του δολαρίου, η διεθνής κυριαρχία του οποίου, όπως είπε, «δεν πρέπει πλέον να θεωρείται δεδομένη». «Η πρόεδρος της ΕΚΤ προανήγγειλε το τέλος του δολαρίου και προέβλεψε το τέλος της παγκόσμιας οικονομίας όπως τη γνωρίζουμε – μήπως ξέρει κάτι που δεν ξέρουμε;», συνόψισε ο Μάνστερ υπό τον εύγλωττο τίτλο «WTF σκαρώνει η Λαγκάρντ;».

Ο ίδιος έσπευσε να επισημάνει πόσο απρόσμενες είναι οι δηλώσεις αυτές από την επικεφαλής μιας «καθαγιασμένης νομισματικής Αρχής», το τμήμα επικοινωνίας της οποίας σπανίως μακρηγορεί για οτιδήποτε πιο συναρπαστικό από την πολιτική των ισολογισμών και τις προσαρμόσεις των επιτοκίων καταθέσεων – μία γυναίκα, η μακρά καριέρα της οποίας στα ανώτερα κλιμάκια χαρακτηρίζεται από σεβασμό στη διεθνή τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Πιο ανησυχητικό από όλα, σημείωσε, ήταν η φαινομενική αδιαφορία της Λαγκάρντ για την επίδραση των δηλώσεών της στην προαναφερθείσα διεθνή τάξη. Ενας αξιωματούχος στην ΕΚΤ ξαφνιάστηκε τόσο πολύ από το σχόλιο του Απριλίου που ρώτησε τον λογογράφο τι ακριβώς σήμαινε, για να ακούσει πως είχε απλώς «παρερμηνευτεί» και δεν ήταν παρά μια επαναβεβαίωση της περιορισμένης εντολής του θεσμού για σταθερότητα τιμών.

Μαζικός αφανισμός

Δύσκολα όμως, γράφει ο Μάνστερ, μπορεί να μην να αναρωτηθεί κανείς: μήπως έχει εντοπίσει η Λαγκάρντ κάποιο πιθανό «γεγονός μαζικού αφανισμού» – και πλασάρεται, για μία ακόμα φορά, ως εκείνη που πρέπει να βοηθήσει τον κόσμο να το αποτρέψει; «Συμφωνώ ότι κάτι ξέρει», δήλωσε στο Politico ένας πρώην επενδυτής, ο Τζέι Νιούμαν. «Θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές στο εμπόριο και τις επενδύσεις». Η Λαγκάρντ, πιθανολόγησε ένας άλλος βετεράνος επενδυτής, ο Πολ Πολντόλσκι, προετοιμάζει την ΕΚΤ, με έναν τυπικά γαλλικό τρόπο, για μία «πιθανή κατάσταση όπου το ευρώ θα έχει περισσότερο ηγετικό ρόλο στο παγκόσμιο σύστημα». Το κυρίαρχο συναίσθημα που προκάλεσε με τις δηλώσεις της η Λαγκάρντ, εντούτοις, ήταν η σύγχυση. Και ένας βαθύς προβληματισμός, για την αδιαφορία απέναντι στην παράδοση που θέλει την κεφαλή της ΕΚΤ να επιλέγει προσεκτικά τα λόγια της, γνωρίζοντας πόσο τα περνούν από κόσκινο οι εμμονικές και νευρικές δυνάμεις της αγοράς. «Ισως να μη συνειδητοποιεί πόσο ασυνήθιστα είναι όλα αυτά για μία κεντρική τραπεζίτη», σχολίασε ένας αναλυτής. «Ή ίσως να ξέρει κάτι που εμείς δεν ξέρουμε».