Μία μέρα πριν ανοίξουν οι 570 κάλπες στη χώρα για την εκλογή νέου πρόεδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ επιχειρούμε να συνοψίσουμε βασικά σημεία της ατζέντας των πέντε υποψηφίων για την επόμενη ημέρα. Mια επόμενη ημέρα με το μεγάλο ερώτημα αν τα ρεύματα και οι τάσεις όπως αντιπαρατέθηκαν οξύτατα το τελευταίο διάστημα – με αφορμή την επίσκεψη Κασσελάκη στη Μακρόνησο και άλλους λόγους – θα μπορύν να παραμείνουν στην κοινή στέγη. Ο χρησμός στελεχών όπως της Ολγας Γεροβασίλη για ενδεχόμενο διάσπασης είναι μια συζήτηση που έχει ζεσταθεί στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και η έκβαση της κάλπης αύριο θα είναι μια πρώτη ένδειξη προθέσεων και κινήσεων.

Τι κόμμα θέλουν

Το τι κόμμα θέλουν οι πέντε είναι απότοκο και του τι κόμμα δεν θέλουν σε σχέση με εκείνο που ηττήθηκε συντριπτικά τον Μάιο και τον Ιούνιο στις εθνικές εκλογές. Η Εφη Αχτσιόγλου έχει μιλήσει για ένα κόμμα των δομών. Πώς το εννοεί; Το έχει γράψει η ίδια: «Χρειάζεται, επομένως, κατά τη γνώμη μου μια πιο συστηματική ενασχόλησή μας με τον θεωρητικό και επιστημονικό προβληματισμό, ώστε αυτός να μην παραμένει υπόθεση των λίγων. Γι’ αυτό, άλλωστε, στην Κεντρική Επιτροπή μίλησα για ένα κόμμα που θα στηρίζεται σε δομές». Θέλει οργανόγραμμα και καταμερισμό καθηκόντων. Κόμμα με σεβασμό σε κανόνες επίσης έχει πει, και έχει ερμηνευθεί ως αυστηρό μήνυμα για πρόσωπα όπως ο Πολάκης. Κάνει συχνή αναφορά στην Αριστερά. Σε αντίστιξη ο Νίκος Παππάς – και συχνά με βολές – μιλάει για το κόμμα των μελών. Νομαρχιακές Επιτροπές με συμμετοχή των μελών. Δίκτυα στην Αυτοδιοίκηση. Περιφερειακές οργανώσεις ως δυνατά κύτταρα. Εχει δε ταχθεί με την εκλογή γραμματέα από το συνέδριο. Ο Παππάς βλέπει ένα κόμμα πιο ευρύχωρο στα ρεύματα. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει κάνει αναφορά στη συλλογική λειτουργία του κόμματος και στην έννοια της συλλογικής ηγεσίας (έχει επίσης κατακεραυνώσει την αδιαμεσολάβητη σχέση του πρόεδρου με τον λαό). Τάσσεται με ένα άλλο μοντέλο λειτουργίας των οργανώσεων και της ΚΕ (ακόμη και για θεματικές συνεδριάσεις έχει κάνει λόγο). Οι θέσεις του αντανακλούν μια πιο ταυτοτική γραμμή, κοντά στην επικράτεια της ριζοσπαστικής Αριστεράς και με ιεράρχηση του ποιος είσαι και μετά σε ποιον απευθύνεσαι. Τον στόχο του για λαϊκό και πολιτικό κόμμα έχει θέσει ο Στέφανος Τζουμάκας ενώ επιμένει πάντα πιο παραταξιακά. Ο Στέφανος Κασσελάκης, τέλος, θέλει έναν ΣΥΡΙΖΑ ανοιχτό στα μέλη και στα κινήματα. Με λόγο των μελών για την κατάρτιση των ψηφοδελτίων. Με ανασύνθεση όλων των οργάνων- για πολλούς casus beli αυτό βέβαια.

Μεσαία τάξη – κοινωνικές συµµαχίες

Το μεγάλο θέμα για τον ΣΥΡΙΖΑ. Η σχέση του με τους μεσαίους. Κόμμα μισθωτής εργασίας, όπως έχει περιγράψει η Αχτσιόγλου; Ή κόμμα με επαναπροσέγγιση προγραμματική με τους μεσαίους και τους επαγγελματίες – εμπόρους – βιοτέχνες όπως λέει ο Παππάς; Η Αχτσιόγλου λέει πως ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να εκφράσει τη νέα κοινωνική πλειοψηφία. Δεν είμαστε με όλους, είπε στο Διαρκές Συνέδριο (και χειροκροτήθηκε) εννοώντας τις ελίτ. Ο Παππάς δεν περιορίζεται σε έναν χώρο που απλώς θα εκφράσει τους μισθωτούς όπως λέει. Αλλά και τους ανθρώπους των μικρών επιχειρήσεων, που «είναι επίσης σκληρά εργαζόμενοι». «Είναι αυτονόητο, ότι αν εξασφαλίσουμε συνθήκες βιωσιμότητας των μικρών επιχειρήσεων, μπορούμε ευκολότερα να προστατέψουμε και τη μισθωτή εργασία που ακουμπά κατά 80% με 85% σε αυτές τις επιχειρήσεις», είπε ο Παππάς στο Διαρκές Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ενώ σε όλη την προεκλογική του πορεία είδε πολλούς εκπροσώπους των μεσαίων. Ο Τσακαλώτος, που έχει δεχθεί πολλές αιχμές για τον «τραυματισμό» της σχέσης του ΣΥΡΙΖΑ με τη μεσαία τάξη, αναρωτήθηκε στο Διαρκές Συνέδριο ρητορικά: «Είναι πιστευτό από την κοινωνία αν βγούμε να πούμε ότι εμείς θα μειώσουμε τους φόρους περισσότερο από τη ΝΔ; Θα κάνουμε συζήτηση για τη φορολογία ή θα πούμε ότι “είμαστε κυβερνώσα Αριστερά, να μη μιλάμε για φόρους”;». Ο Κασσελάκης κάνει λόγο για έναν χώρο της σύγχρονης Αριστεράς με αρκετά αινίγματα: «ενάντια στην αδικία και τις ανισότητες, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων, για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος, για τον κόσμο της εργασίας αλλά και της υγιούς επιχειρηματικότητας». Ενας αμφίσημος συγκερασμός στο τελευταίο σκέλος που είναι αιτία για επιθέσεις στο πρόσωπό του. «Να μιλήσουμε με όλες τις πολιτικές και παραγωγικές δυνάμεις», επιμένει ο Τζουμάκας και πιο απενοχοποιημένα για την υγιή επίσης επιχειρηματικότητα.

Κυβέρνηση – εξουσία

Κυβερνητικά μιλάει η Αχτσιόγλου, όπως λένε οι επιτελείς της. Και με προσήλωση στο να ξαναγίνει ο χώρος της κυβερνητικός. Οχι όμως θολά ή με ασάφειες, ή στο πεδίο απλώς ενός αντιμητσοτακισμού. «Ο ορίζοντας του σοσιαλισμού της εποχής μας παραμένει πάντοτε μπροστά μας ως ένας στρατηγικά μαχητός στόχος. Που μπορεί να επιτευχθεί μέσα από έναν δρόμο τραχύ και δύσβατο, με γενναίες μεταρρυθμίσεις, με τομές και ρήξεις, με επιμέρους νίκες και επιμέρους ήττες. Και, βέβαια, μέσα από πλατιές συμμαχίες κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων», έχει πει ενώ έχει θέσει ορόσημο τις ευρωεκλογές ως τομή για την ανάταξη του κόμματος σε κυβερνητική τροχιά. Κυβερνητικά θα πείσει ο ΣΥΡΙΖΑ αν έχει ένα μείγμα ρεαλισμού και ριζοσπαστισμού, είναι η θέση του Παππά. Μέσω τις αξιοπιστίας θεωρεί ο Τσακαλώτος πως θα γίνει ξανά ο ΣΥΡΙΖΑ κυβερνητικός και χωρίς θολά σήματα. Μιλάει συχνά για τη σημασία της ιδεολογικής ηγεμονίας. Ο Τζουμάκας θεωρεί δε πως μπορεί να υπάρξει υπέρβαση με στροφή όμως σε πολιτικές αξιοπιστίας και εναλλακτικής λύσης αλλά και προοδευτικής «στρατηγικής εξόδου από την κρίση». Ο Κασσελάκης υπερασπίζεται τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ, αν και είχε αντιδράσεις η αποστροφή του, στα Γιάννενα, για ξεδόντιασμα των αρμών της εξουσίας (που πυροδότησε και ανακοίνωση της Ενωσης Δικαστών και Εισαγγελέων).

Αριστερά – Κέντρο

Κανείς εκ των 5 δεν λέει πως δεν θέλει διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ. Οι αποχρώσεις όμως είναι παραπάνω από διακριτές, ακόμη και αγεφύρωτες. Η Αχτσιόγλου μιλάει ταυτοτικά αλλά και με όρους συμπερίληψης και κοινωνικών συμμαχιών. Εντοπίζει τέσσερα κρίσιμα στρατηγικά πεδία για τον ΣΥΡΙΖΑ. Το κράτος της νέας εποχής. Το νέο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο. Την εργασία και τη μάχη για τα ατομικά, κοινωνικά, πολιτικά δικαιώματα. Ο Παππάς θέλει μια παράταξη που να συσπειρώνει τον κόσμο από την Αριστερά έως το προοδευτικό Κέντρο (ξορκίζει συχνά τη μονομέρεια προς τον ριζοσπαστισμό). Ο Τσακαλώτος αποκρούει τις αιτιάσεις πως θέλει κλειστό κόμμα ενώ επιμένει σε έναν ταυτοτικό δρόμο, απενοχοποιημένο, με σχέδιο για τους ευάλωτους. Την αριστερή καθαρότητα την έχει ξορκίσει και ο Κασσελάκης και μιλάει για αυτοδύναμη σύγχρονη Αριστερά, που θα καταλαμβάνει όλο τον χώρο από την Αριστερά έως το δημοκρατικό Κέντρο. Στον αυτοπροσδιορισμό επιμένει ο Τζουμάκας, στην πολιτική βάσει αρχών αλλά και στη φράση «είμαστε πολιτική δύναμη μαχόμενων ανθρώπων».