Μόνος στη σκηνή

Αν ψάξει μπορεί και να το μάθει κανείς σε ποιον βαθμό υπήρχαν ή και ανθούσαν οι θεατρικοί μονόλογοι όταν ο Τσέχοφ έγραφε πως «για να κάνω θέατρο μου χρειάζονται δυο σανίδια και ένα πάθος». Χωρίς να έχει προσθέσει «και ένας ηθοποιός» μια και ήθελε να αναγνωρίσει τη σημασία της λιτότητας προκειμένου να κάνει θέατρο, μπορούμε να υποθέσουμε πως η λιτότητα αυτή περιελάμβανε και την ύπαρξη ενός μόνον ηθοποιού. Με πολλά πρόσωπα ή μάλλον με πολλούς ήρωες τα θεατρικά έργα του Τσέχοφ, δεν στάθηκαν εμπόδιο ώστε σπουδαίοι ηθοποιοί που διέπρεψαν στην ερμηνεία τους (όπως για παράδειγμα ο Δημήτρης Χορν στο έργο του «Ιβάνοφ», μια αλησμόνητη παράσταση του Εθνικού Θεάτρου στα μέσα της δεκαετίας του ’60) να διακριθούν σε θεατρικούς μονολόγους, παράδειγμα πάλι ο Δημήτρης Χορν, στο «Ημερολόγιο ενός τρελού» του Γκόγκολ. Ανεβασμένο σε μια εποχή που μάλλον σπάνιζαν, αν δεν εξέλιπαν εντελώς, οι θεατρικοί μονόλογοι, είχε θεωρηθεί μια κίνηση μάλλον αιρετική και προκλητική ταυτόχρονα, σχεδόν μια μορφή καλλιτεχνικής εγωπάθειας, συγχωρητέας ή μάλλον με ευμένεια και επαινετικά αποδεκτής γιατί επρόκειτο για τον Δημήτρη Χορν. Ή για την Ελλη Λαμπέτη με τους μονολόγους «Ανθρώπινη φωνή» του Ζαν Κοκτό και η «Εβραία» του Μπρεχτ σε μια ενιαία παράσταση που ωστόσο, λόγω της σύντομης διάρκειάς τους αλλά και της Λαμπέτη, ο όρος «μονόλογος» έπαυε να λειτουργεί αρνητικά. Στα εξήντα χρόνια που ακολούθησαν οι θεατρικοί μονόλογοι πολλαπλασιάστηκαν και μάλιστα σε δίωρες παραστάσεις, σε βαθμό που η καλλιτεχνική μας πραγματικότητα να παρουσιάζεται εξίσου ευεργετημένη είτε πρόκειται για παραστάσεις με πέντε ή οκτώ ηθοποιούς είτε με έναν μόνο να «αλωνίζει» για ένα δίωρο στη σκηνή. Αν και μια «κανονικότητα» πλέον οι μονόλογοι στις θεατρικές σκηνές, δεν παύουν με την πυκνότητά τους αλλά και την ένταση που προϋποθέτουν από την πλευρά των ηθοποιών που τους αναλαμβάνουν, να εγείρουν ένα πλήθος ερωτημάτων και αποριών ως προς την ψυχολογική, υπαρξιακή να πούμε καλύτερα, συνθήκη που σ’ αυτήν δοκιμάζονται οι ίδιοι καθώς το σύνολό τους έχει «εκπαιδευτεί» να υπάρχει και να λειτουργεί όπως ακριβώς όλοι μας στη ζωή, χάρη στους άλλους. Και αν τελικά χάρη στις κατατιθέμενες σήμερα μαρτυρίες, αναγνωρίζουμε πως κάθε άλλο παρά μοναξιά προϋποθέτει η απουσία των άλλων, μήπως το ίδιο θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς και για τη ζωή;