Για μια (από πολλές άλλες, όπως «ονομαστική σύγκλιση», «πραγματική σύγκλιση», «Προγράμματα Σύγκλισης», «Προγράμματα Σταθερότητας», «Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων», «σταθερότητα», «πραγματικό εισόδημα», «δημοσιονομική σταθερότητα», «δημοσιονομικός χώρος», «ευελιξία στην αγορά εργασίας», «σταθερότητα τιμών», «ανάπτυξη») μόνιμα «ξορκισμένη» λέξη μίλησε, σαν «σκοινί σε σπίτι κρεμασμένου», για χιλιοστή φορά τα τελευταία τουλάχιστον σαράντα χρόνια, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας στο περιοδικό «Global Finance» και την Tiziana Barghi. Μίλησε ξανά για αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και συναφή στοιχειωμένα επί δεκαετίες προβλήματα και αγκυλώσεις στην ελληνική οικονομία, που, όπως πρόσθεσε, «βλάπτουν την ανταγωνιστικότητα και δημιουργούν αντικίνητρα για επενδύσεις».

Και τι μου θύμισαν, τι μου θύμισαν όλα αυτά με απερίγραπτη απογοήτευση! Μου θύμισαν την άπελπιν επισήμανση στο «Βήμα της Κυριακής» (15 Απριλίου 2001) του τότε υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και μετέπειτα διοικητή Νίκου Γκαργκάνα ότι «χάσαμε 25 χρόνια για τις μεταρρυθμίσεις για τις διαρθρωτικές αλλαγές». Θυμήθηκα, επίσης, ότι το 2004 κατετίθετο και κατατίθεται έως σήμερα κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το «διακοσμητικό» μάλλον «Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων», στο οποίο οι κυβερνήσεις παραθέτουν κατάλογο διαρθρωτικών αλλαγών, από τον οποίο υλοποιούν μόνο όσες είναι εύκολες και βολικές!

Και τι δεν μου θύμισαν πάλι όλα αυτά! Θυμήθηκα ότι αυτή η διαπίστωση είχε την ίδια συνέχεια ύστερα από 12 χρόνια, δηλαδή, το 2013, όταν ήταν σε εξέλιξη το δεύτερο «σωτήριο» Μνημόνιο και η τρόικα απογοητευμένη επεσήμανε ότι «χάθηκαν 37 χρόνια για μεταρρυθμίσεις, για διαρθρωτικές αλλαγές»! Δηλαδή, προστέθηκαν άλλα δώδεκα χρόνια!

Πήγαν, λοιπόν, χαμένα συνολικα 47 χρόνια, γεμάτα από κυβερνητική «φαγούρα» (στρίβειν δι’ επιτροπών και κοινωνικών διαλόγων»), από κομματική «φαγωμάρα» (διαγραφές βουλευτών από κοινοβουλευτικές ομάδες, καταργήσεις ανεπιθύμητων νόμων «εκσυγχρονισμού του δημόσιου τομέα» με υπουργικές αποφάσεις) και από «χαλασμούς» στη χώρα, που προκαλούσαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης διά των συνδικαλιστών τους κυρίως του δημόσιου τομέα! Ενας τέτοιος χαλασμός ήταν κι εκείνος που σημειώθηκε τον Ιούλιο του 1990, δηλαδή έναν περίπου μήνα με τη νέα κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με τις γνωστές πανελλαδικές απεργίες, οι οποίες, όπως αποκάλυψε τότε «Το Βήμα» (22 Ιουλίου 1990), γίνονταν με φλάμπουρο «τα δίκαια αιτήματα των εργαζομένων», «για να ροκανίσουν και να ανατρέψουν τη νόμιμη νέα κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας» (δηλώσεις του τότε πρόεδρου της ΓΣΕΕ και μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ – αργότερα και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ – Λάμπρου Κανελλόπουλου στο Κανάλι 29 της «Αυριανής»).

Ακόμα, υπενθυμίζω τις κωμικοτραγικές εικόνες απείρου κάλλους και σκηνές «τρελοκομείου» ενάντια στις μεταρρυθμίσεις στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1992, όταν δόθηκαν στη δημοσιότητα δύο χωριστά πορίσματα Επιτροπών (της τότε κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας υπό τον καθηγητή Ροσέτο Φακιολά στις 19 Μαΐου 1992 και του ΠΑΣΟΚ ως αξιωματικής αντιπολίτευσης στις 4 Ιουνίου 1992, υπό τον τότε βουλευτή και τώρα υποψήφιο πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανο Τζουμάκα), ο οποίος βρήκε και τον μπελά του για τις εύστοχες διαπιστώσεις και τα σκληρά μέτρα που πρότεινε. Σημειώνω ότι κορυφαίοι συνδικαλιστές που προκάλεσαν τον χαλασμό αυτόν έγιναν αργότερα βουλευτές και υπουργοί.

Αξιοσημείωτος είναι και ο καθολικός (και εσωκομματικός!) ξεσηκωμός και χαλασμό προκάλεσε η απόφαση για ασφαλιστική μεταρρύθμιση που ανακοίνωσε ο τότε υπουργός Εργασίας Τάσος με νομοσχέδιο που έφερε στη Βουλή στις 18 Απριλίου 2001 με προμάχους κυρίως όλους τους «πολύχρωμους» κομματικά συνδικαλιστές και τον τότε «εκσυγχρονιστή» πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη να υπαναχωρεί και τον κ. Γιαννίτση να το «παγώσει» λίγα μόνο 24ωρα αργότερα, όπως είπε χαρακτηριστικά.

Γιατί πήγε χαμένος μισός περίπου αιώνας; Την απάντηση έδωσε («Το Βήμα» 18 Φεβρουαρίου 2001) ο τότε υπουργός Εθνικής Οικονομίας Γιάννος Παπαντωνίου ότι «υπάρχουν πολλοί στην Ελλάδα που αντιδρούν στις μεταρρυθμίσεις και αυτό διότι ξεβολεύονται από τη διαδικασία αυτή», και ο υπουργός σε πολλές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ Γεράσιμος Αρσένης κατά την παρουσίαση, μαζί με τον πρώην τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τον τότε πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Νίκο Κωνσταντόπουλο, του βιβλίου μου «Η Μεγάλη Φούσκα της Οικονομίας 1981-2001», στη Στοά του Βιβλίου το 2002: «Πίσω από το πολιτικό δράμα και από τις οικονομικές εξελίξεις στην περίοδο 1981-2001 κρύβεται μια βασική αντιπαράθεση της παραδοσιακής κουλτούρας, η οποία δεν θέλει ανοιχτούς ορίζοντες, φοβάται το καινούργιο, θέλει το κεκτημένο και την προστασία του κράτους, και της μεταρρυθμιστικής κουλτούρας, η οποία είναι οι κοινωνικές δυνάμεις που έχουν αποδεχτεί ότι ο τόπος πρέπει να αλλάξει» τόνισε μεταξύ πολλών άλλων.