Ο Σεπτέμβριος του 2023 έμελλε να είναι πολύ πικρός για τους Αρμένιους, καθώς έκλεισε ένα κεφάλαιο που άνοιξε τον αντίστοιχο μήνα του 1991.

Ηταν τότε, 22 χρόνια πριν και στον απόηχο της κατάρρευσης της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, που ανακηρύχθηκε η ίδρυση της αυτόνομης Δημοκρατίας του Αρτσάχ, στον θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ εντός του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο ηττήθηκε στον πόλεμο που ακολούθησε.

Από την 1η Ιανουαρίου 2024, όμως, η οντότητα αυτή – η οποία ποτέ δεν αναγνωρίστηκε από οποιοδήποτε κράτος, ούτε καν από την ίδια την Αρμενία – θα πάψει να υφίσταται και επισήμως, καθώς η στρατιωτική επικράτηση των Αζέρων οδήγησε στην αυτοδιάλυση της κυβέρνησης και του στρατού της, ο επικεφαλής του οποίου συνελήφθη χθες στα σύνορα.

Μέχρι τότε δε εκτιμάται ότι θα έχει αποχωρήσει το σύνολο σχεδόν των Αρμενίων που κατοικούν στην περιοχή, η οποία θα εποικιστεί από τους αιώνιους αντιπάλους τους.

Το πιθανότερο, μάλιστα, είναι πως η μεγάλη έξοδος και η επιχείρηση εθνοκάθαρσης θα έχει ολοκληρωθεί πολύ νωρίτερα, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν χθες από το Ερεβάν, τα σύνορα έχουν ήδη διασχίσει ήδη 89.000 άνθρωποι, που αντιπροσωπεύουν το 75% του μέχρι την περασμένη εβδομάδα συνολικού πληθυσμού του θύλακα, που αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από Αρμένιους.

«Είναι πολύ σκληρό, ό,τι φτιάξαμε στη διάρκεια μιας ολόκληρης ζωής, αναγκαστήκαμε να τα εγκαταλείψουμε», δήλωσε απεγνωσμένη μια γυναίκα που πήρε τον δρόμο της προσφυγιάς. «Οταν φτάσουμε, θα δούμε τι θα κάνουμε.

Δεν ξέρουμε τίποτα, όλα είναι τώρα αβέβαια», είπε ένας άλλος Αρμένιος από τους χιλιάδες που έφευγαν όπως – όπως με τα καραβάνια, παίρνοντας μαζί τους τα απολύτως απαραίτητα και ελπίζοντας στη διεθνή ελεημοσύνη για να επιβιώσουν, καθώς η κυβέρνηση της χώρας τους έχει διαμηνύσει πως δεν έχει τη δυνατότητα να τους φιλοξενήσει όλους σε ξενοδοχεία και δομές.

Το νέο στάτους δεν αμφισβητείται

Το σίγουρο είναι ότι τα νέα δεδομένα δεν αφήνουν ουσιαστικά περιθώριο για αμφισβήτησή τους από την κυβέρνηση του Νικόλ Πασινιάν – ο οποίος κατηγορείται ότι θυσίασε τους συμπατριώτες του και το Ναγκόρνο Καραμπάχ προκειμένου να σωθεί ο ίδιος και η Αρμενία από ένα νέο και πιθανότατα καταστροφικό πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν.

Πολύ περισσότερο καθώς η πάλαι ποτέ μεγάλη προστάτιδα, η Ρωσία, δεν έδειξε διατεθειμένη να κουνήσει ούτε το μικρό της δαχτυλάκι για να αποτρέψει το μοιραίο, ενώ η Δύση περιορίστηκε σε καταδικαστικές ανακοινώσεις.

Ελπίδα δεν έχουν, όμως, ούτε οι ένοπλες ομάδες που έχουν πάρει τις οροσειρές του Καυκάσου, απειλώντας με αντάρτικο τους Αζέρους, καθώς πλέον δεν θα μπορούν να στηριχθούν σε ένα φιλικό προς αυτές πληθυσμό.

Σε αυτό το φόντο, η παρουσία των υπουργών Αμυνας του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας στη ρωσική πόλη Τούλα, στο πλαίσιο της συνάντησης με τους ομολόγους τους της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (CIS), είναι καθαρά τυπική. Οι δε εγγυήσεις που πιθανώς θα δοθούν είναι στον αέρα.