«Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συλλαμβάνουν, να κρατούν, να θέτουν υπό παρακολούθηση, να υποχρεώνουν σε αποκάλυψη των πηγών, ακόμη και να παγιδεύουν τα τηλέφωνα δημοσιογράφων, για λόγους εθνικής ασφαλείας». Το επιχείρημα αυτό της Γαλλίας έγινε δεκτό τον περασμένο Ιούνιο από τα κράτη – μέλη της ΕΕ, που έκριναν ότι δεν είναι δυνατόν να ληφθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο μια απόφαση που άπτεται ζητημάτων εθνικής ασφαλείας.

Κι ύστερα ήρθε η σύλληψη της γαλλίδας δημοσιογράφου Αριάν Λαβριγέ επειδή αποκάλυψε τη συνεργασία των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών με το καθεστώς του Σίσι. Και καταλάβαμε όλοι πόσο βαθύ είναι το πηγάδι με την επιγραφή «εθνική ασφάλεια».

Το 2021, αποκαλύφθηκε ότι τα τηλέφωνα άνω των 180 δημοσιογράφων από 20 χώρες είχαν μολυνθεί από το λογισμικό Pegasus, συχνά με πρωτοβουλία των ίδιων των κυβερνήσεών τους – προφανώς για λόγους εθνικής ασφαλείας. Ακολούθησε το ακόμη πιο προχωρημένο Predator, θύματα του οποίου έπεσαν και έλληνες δημοσιογράφοι. Αν όλοι αυτοί ήταν πράκτορες, τα πράγματα είναι ζόρικα. Αν όχι, κάποιος πρέπει να προστατεύσει τους ελέγχοντες από τους κρατούντες. Οπως έγραψαν προχθές στο Politico τρία στελέχη του δικτύου European Digital Rights, σε μια δημοκρατική κοινωνία όπου οι δημοσιογράφοι καλούνται να προστατεύουν το δημόσιο συμφέρον, δεν είναι δυνατόν να ανησυχούν μήπως βρεθούν στο στόχαστρο κυβερνητικής κατασκοπείας.

Για τον λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – ο μόνος ευρωπαϊκός θεσμός που εκλέγεται από τους πολίτες – υιοθέτησε χθες με ψήφους 448 υπέρ, 102 κατά και 75 αποχές ένα ψήφισμα που αποσκοπεί στην προστασία των δημοσιογράφων από κυβερνητικές, πολιτικές, οικονομικές ή ιδιωτικές επεμβάσεις. Οι ευρωβουλευτές θέλουν να απαγορεύσουν κάθε μορφή παρέμβασης στις επιλογές των μέσων ενημέρωσης και να εμποδίσουν οποιαδήποτε εξωτερική πίεση ασκείται στους δημοσιογράφους, είτε με τη μορφή εξαναγκασμού τους σε αποκάλυψη των πηγών τους είτε με την παρακολούθησή τους. Η χρήση κατασκοπευτικού εξοπλισμού, αναφέρεται στο κείμενο, δικαιολογείται μόνο ως «έσχατο μέσο», σε μεμονωμένες περιπτώσεις και ύστερα από εντολή μιας ανεξάρτητης δικαστικής αρχής που ερευνά σοβαρά εγκλήματα όπως η τρομοκρατία ή η εμπορία ανθρώπων.

Τα ψηφίσματα βέβαια δεν είναι αρκετά: εδώ επανεξελέγη πρωθυπουργός της Σλοβακίας ο άνθρωπος που είχε παραιτηθεί λόγω εμπλοκής του στη δολοφονία ενός δημοσιογράφου και της συντρόφου του. Για να αποκτήσει επιπλέον το ψήφισμα ισχύ νόμου, θα πρέπει να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου αναμένεται ότι το κρασί θα νερωθεί αρκετά.

Ακόμη κι έτσι, τα λόγια της εισηγήτριας Σαμπίν Βερχέγεν είναι σημαντικά. «Τα μέσα ενημέρωσης», είπε, «δεν είναι μια οποιαδήποτε επιχείρηση. Πέρα από την οικονομική τους διάσταση, συμβάλλουν στην εκπαίδευση, την πολιτισμική ανάπτυξη και τη συμπεριληπτικότητα στην κοινωνία, προστατεύοντας θεμελιώδη δικαιώματα όπως η ελευθερία της έκφρασης και η πρόσβαση στην πληροφορία. Πρέπει λοιπόν να διαφυλάξουμε την ποικιλομορφία και την ελευθερία των ΜΜΕ για το καλό των δημοκρατιών μας».

Α, η Βερχέγεν ανήκει στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.