Σε συμφωνία σχετικά με το σημαντικό κείμενο για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής – και αφού ξεπεράστηκαν οι τελευταίες διαφωνίες– κατέληξαν χθες οι πρεσβευτές των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εν όψει της άτυπης συνόδου κορυφής την Παρασκευή στη Γρανάδα.

Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έκανε λόγο για μια «απόφαση-σταθμό».

Το συγκεκριμένο πακέτο ρυθμίσεων αποσκοπεί στην από κοινού οργάνωση της απάντησης σε περιπτώσεις μαζικής ροής μεταναστών σε μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως κατά τη διάρκεια της κρίσης της περιόδου 2015-2016, που επιτρέπει την παράταση της διάρκειας κράτησης μεταναστών στα εξωτερικά σύνορα της Ενωσης.

Αφορά δηλαδή χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υποδοχής των μεταναστευτικών ροών, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.

Το κείμενο προβλέπει, σε περίπτωση «μαζικής και εξαιρετικού χαρακτήρα» ροής, την εφαρμογή εκτάκτου καθεστώτος λιγότερο προστατευτικού για τους αιτούντες άσυλο σε σχέση με το ισχύον. Παρατείνει τη διάρκεια της κράτησης των μεταναστών στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ μέχρι και τις 40 εβδομάδες και προβλέπει διαδικασίες εξέτασης των αιτήσεων ασύλου ταχύτερες και πιο απλοποιημένες για μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ταχύτερης επιστροφής τους.

Η συμφωνία, μεταξύ άλλων, προβλέπει γρήγορη κινητοποίηση του μηχανισμού αλληλεγγύης προς το κράτος-μέλος της ΕΕ που αντιμετωπίζει την αυξημένη μεταναστευτική ροή υπό τη μορφή της επανεγκατάστασης των αιτούντων ή της χρηματικής συνδρομής του.

Υποχρεωτική αλληλεγγύη

Η μεταρρύθμιση με πέντε άξονες τηρεί μια λεπτή γραμμή μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης για να διασφαλίσει ότι τα έθνη της πρώτης γραμμής, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, δεν θα αφεθούν να τα βγάλουν πέρα μόνα τους.

Το κεντρικό του στοιχείο είναι ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που προσφέρει στις χώρες τρεις διαφορετικές επιλογές για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών: να καλωσορίσουν έναν αριθμό επιτυχημένων αιτούντων άσυλο στην επικράτειά τους, να πληρώσουν 20.000 ευρώ για κάθε μετανάστη που αρνούνται να μετεγκαταστήσουν ή να χρηματοδοτήσουν επιχειρησιακή υποστήριξη, π.χ. σε υποδομές και προσωπικό.

Αυτό το σύστημα, το οποίο συμφωνήθηκε προκαταρκτικά σε μια σημαντική στιγμή τον Ιούνιο, υποτίθεται ότι θα λειτουργεί σε τακτική βάση, ενώ ο Κανονισμός για την Κρίση θα ενεργοποιείται μόνο σε έκτακτες καταστάσεις που απειλούν το σύστημα ασύλου της ΕΕ.

Ο Κανονισμός για την Κρίση θα ισχύει επίσης όταν η μετανάστευση «εργαλειοποιείται» από μια ξένη κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να παρέμβει στις εσωτερικές υποθέσεις του μπλοκ, ένα μάθημα που αντλήθηκε κατά τη διάρκεια της συνοριακής κρίσης που υποκίνησε η Λευκορωσία το καλοκαίρι του 2021.

Ανθρωπιστικά πρότυπα

Η συμφωνία επετεύχθη αφού η Γερμανία και η Ιταλία ξεπέρασαν τη διαφωνία τους.

Η Ιταλία ανακοίνωσε ότι η Γερμανία «οπισθοχώρησε» από μια αμφιλεγόμενη παράγραφο που θα μπορούσε να απαγορεύσει στις ιταλικές αρχές να χρησιμοποιήσουν τα έκτακτα μέτρα για να αντιμετωπίσουν τους μετανάστες που διασώθηκαν από ΜΚΟ. Μάλιστα αφαιρέθηκε κάθε αναφορά στις ΜΚΟ προκειμένου να ικανοποιηθεί η Ρώμη.

Ενας διπλωμάτης στην Ιταλία είπε: «Αυτό είναι σημαντικό αποτέλεσμα για εμάς».

Γράφοντας στο X, ωστόσο, η γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ ανέφερε: «Εχουμε εξασφαλίσει ότι ανθρωπιστικά πρότυπα, όπως η πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη, δεν θα αποδυναμωθούν κατά τη διάρκεια της κρίσης. Γιατί χωρίς ανθρωπιά στην κρίση δεν υπάρχει τάξη».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ισπανία, που ασκεί την εξάμηνη προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είχαν εκφράσει την πεποίθηση για τις προοπτικές συμφωνίας πριν από την άτυπη σύνοδο κορυφής την Παρασκευή στη Γρανάδα, όπου το Μεταναστευτικό θα βρίσκεται στο επίκεντρο των συνομιλιών των ευρωπαίων ηγετών.

Η χθεσινή συμφωνία «συνιστά ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός και είμαστε στο εξής σε καλύτερη θέση για να επιτύχουμε συμφωνία επί του συνόλου του Συμφώνου Ασύλου και Μετανάστευσης με το Κοινοβούλιο μέχρι το τέλος του εξαμήνου» δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας Φερνάντο Γκράντε-Μαρλάσκα Γκόμεθ.

Οι αντιδράσεις

Ο γενικός στόχος είναι η υιοθέτηση του Συμφώνου για το Ασυλο και τη Μετανάστευση, που παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 από την Κομισιόν και περιλαμβάνει περί τις δέκα νομοθετικές ενότητες, πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του Ιουνίου 2024.

Κατά τη διάρκεια της χθεσινής ψηφοφορίας, η Αυστρία, η Σλοβακία και η Τσεχία απείχαν, ενώ η Πολωνία και η Ουγγαρία εναντιώθηκαν, σύμφωνα με διπλωματική πηγή. «Καλούμε τις Βρυξέλλες να τερματίσουν αμέσως αυτή τη μεταναστευτική πολιτική, με τις υποχρεωτικές ποσοστώσεις μετεγκατάστασης. Για την αυξανόμενη μεταναστευτική πίεση στην Κεντρική Ευρώπη η ευθύνη ανήκει ολοκληρωτικά στις Βρυξέλλες», που «υποστηρίζουν το οικονομικό μοντέλο των διακινητών» δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας, Πέτερ Σιζάρτο.