Μια μακρά οικονομική αλυσίδα χτίζεται γύρω από κάθε εκλογική αναμέτρηση.

Μια αλυσίδα στο πλαίσιο της οποίας διακινούνται ποσά πολλών χιλιάδων ευρώ, καθώς εμπλέκει από το κεντρικό και τοπικό κράτος και τους συνολικά 152.000 υποψηφίους – όπως τους «μέτρησε» ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών Μιχάλης Σταυριανουδάκης – μέχρι εταιρείες λογισμικού, προμήθειας παραβάν και φακέλων, τυπογραφεία, γραφίστες, δικηγόρους, υπαλλήλους του Δημοσίου και των ΟΤΑ, ακόμα και… καφετέριες, πιτσαρίες και σαντουιτσάδικα.

Σημείο εκκίνησης για τη ροή του χρήματος στην οικονομία των εκλογών αποτελεί η προκήρυξη της αναμέτρησης και η έναρξη της προεκλογικής περιόδου.

Στην περίπτωση των φετινών αυτοδιοικητικών εκλογών, σε εγκύκλιο του υπουργείου Εσωτερικών που εστάλη στις 8 Αυγούστου ορίζεται η διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ρυθμίζονται ζητήματα σχετικά με τη συγκρότηση Επιτροπών Ελέγχου Δαπανών και Εκλογικών Παραβάσεων και δίνονται διευκρινίσεις για το οικονομικό σκέλος της αναμέτρησης.

Εσοδα και έξοδα

Συγκεκριμένα, ορίζεται η διαδικασία δήλωσης των εσόδων και εξόδων των συνδυασμών και των υποψηφίων.

Ως έσοδα λογίζονται ποσά που προέρχονται από εισφορές φυσικών προσώπων, πολιτικών κομμάτων καθώς και «από τη διάθεση ονομαστικοποιημένων διπλότυπων εισιτηρίων εκδηλώσεων».

Στα έξοδα περιλαμβάνονται «τα ποσά που δαπανώνται για την προετοιμασία, τις ανάγκες και τη διεξαγωγή του προεκλογικού αγώνα, καθώς και η αξία των παροχών και διευκολύνσεων προς συνδυασμούς και υποψηφίους, οι οποίες αποτιμώνται σε χρήμα».

Τυπικά και βάσει της νομοθεσίας, τα έσοδα των συνδυασμών και υποψηφίων «με την επιφύλαξη των εσόδων από εισιτήρια εκδηλώσεων» διακινούνται σε ποσοστό 100% του συνολικού ύψους τους μέσω τραπεζικών λογαριασμών.

Το ίδιο ισχύει και για τις δαπάνες των συνδυασμών, σε ποσοστό 95%. Τα σχετικά ποσά αναρτώνται στη Διαφάνεια, μια πλατφόρμα υπό την ευθύνη της Singular Logic από κοινού με το αρμόδιο υπουργείο.

Μέχρι τις 5 Οκτωβρίου από τους συνδυασμούς και τους υποψηφίους για τις περιφερειακές εκλογές είχαν δηλωθεί έσοδα 736.622 ευρώ και δαπάνες 510.619 ευρώ, ενώ για τις δημοτικές τα δηλωμένα έσοδα ανέρχονταν σε 1.710.111 ευρώ και οι δαπάνες σε 1.439.389 ευρώ.

Θεωρία και πράξη

Βάσει νόμου τίθενται όρια στις δαπάνες των υποψηφίων, αναλόγως το μέγεθος της εκλογικής τους περιφέρειας.

Ετσι, για παράδειγμα, σε μια εκλογική περιφέρεια με πληθυσμό έως 150.000 άτομα το όριο των εκλογικών δαπανών για τους υποψηφίους τόσο στις δημοτικές όσο και στις περιφερειακές εκλογές τίθεται στα 3.000 ευρώ. Στην πράξη, όμως, τα ποσά που καλούνται να δαπανήσουν οι υποψήφιοι είναι πολύ μεγαλύτερα.

«Με βάση τη δική μου εμπειρία, ένας υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος χρειάζεται να δαπανήσει γύρω στις 5.000 ευρώ» λέει στα «ΝΕΑ» πρώην αντιπεριφερειάρχης που συμμετείχε τελευταία φορά σε εκλογές στην αναμέτρηση του 2019.

«Το ποσό αυτό αφορά την ενοικίαση ενός γραφείου, αμοιβή για τους ανθρώπους που βοήθησαν, τα παράβολα, τα φυλλάδια, προώθηση μέσω social media, τις βενζίνες και τους καφέδες.

Οι 5.000 ευρώ αποτελούν τη βάση για να μπορέσεις να κινηθείς» σημειώνει, τονίζοντας ότι στο παρελθόν υποψήφιος περιφερειάρχης είχε ξοδέψει 150.000 ευρώ. Τα έξοδα είναι περισσότερα για τους επικεφαλής των συνδυασμών στις αυτοδιοικητικές εκλογές.

«Για έναν υποψήφιο δήμαρχο οι 20.000 ευρώ δεν φτάνουν» αναφέρει ο ίδιος πρώην αυτοδιοικητικός.

«Κανονικά ένας υποψήφιος δήμαρχος χρειάζεται ένα κεφάλαιο κίνησης άνω των 30.000 ευρώ» εξηγεί, τονίζοντας ότι αποτελεί επένδυση το να κατέβει κανείς στις εκλογές ως επικεφαλής συνδυασμού.

Τυπογραφεία και γραφίστες

Κατά τις προεκλογικές περιόδους, και ιδίως πριν από τις αυτοδιοικητικές κάλπες, το έντυπο υλικό που κατακλύζει γραμματοκιβώτια, παρμπρίζ αυτοκινήτων και εκλογικά περίπτερα δίνει την αίσθηση ότι τα τυπογραφεία κάνουν… χρυσές δουλειές.

Η πραγματικότητα, όμως, σύμφωνα με τον Τάσο Πάλλα, επί σειρά ετών πρόεδρο της αδρανοποιημένης πλέον Ενωσης Ιδιοκτητών Τυπογραφείων Αττικής, είναι πολύ διαφορετική: «Η κίνηση σε σχέση με άλλες χρονιές είναι ελάχιστη.

Κυρίως κάρτες τυπώνουμε. Ολη η δουλειά γίνεται πλέον με μηνύματα SMS και διαφημίσεις στο Internet. Κατά 80% είναι διαδικτυακή πια η διαφήμιση».

Σημειώνει, δε, ότι η προεκλογική περίοδος αποτελούσε μια «παρηγοριά» κυρίως για όσους δεν είχαν δουλειά ή διέθεταν πολύ παλιά μηχανήματα. «Οσοι έχουν σταθερούς πελάτες δεν μπορούν να κλείσουν το τυπογραφείο για έναν μήνα για να τυπώνουν προεκλογικά υλικά» εξηγεί.

Η διαδικτυακή διαφήμιση αλλά και το μικρότερο ενδιαφέρον για τις εκλογές έχουν περιορίσει τη δουλειά στο 1/10 σε σύγκριση με παλιότερα. «Και οι δημοτικές εκλογές είχαν πάντα δουλειά λόγω των πάρα πολλών υποψηφίων. Ηταν ψιλολόγια, αλλά πολλά» συνεχίζει ο Τάσος Πάλλας.

Ο ίδιος αναφέρει, μάλιστα, ότι ακόμα και τα ψηφοδέλτια τυπώνονται σε πολύ μικρότερες ποσότητες καθώς εκλείπει η πρακτική της διανομής σταυρωμένων ψηφοδελτίων. «Κυρίως κάρτες μοιράζουν οι υποψήφιοι, για να θυμίζουν την παρουσία τους».

Οσο για το κόστος, για τις 1.000 κάρτες η τιμή κυμαίνεται μεταξύ 200 και 400 ευρώ, αναλόγως τη μακέτα.

Τα 5.000 μονόφυλλα Α5 κοστίζουν 300 με 350 ευρώ. «Και πάλι όμως, εξαρτάται από τη μακέτα» λέει ο έμπειρος τυπογράφος, εξηγώντας ότι ένας καλός γραφίστας για μια καλή μακέτα θα ζητήσει μίνιμουμ 200 με 250 ευρώ.

Εν τω μεταξύ, η χαίνουσα πληθωριστική κρίση έχει ωθήσει προς τα πάνω τις τιμές των υλικών σε σχέση με τις εκλογές του 2019.

Το χαρτί έχει «τσιμπήσει» 25%, ενώ το ρεύμα, τα μελάνια και τα άλλα αναλώσιμα είναι κατά 10% ακριβότερα. Ωστόσο, οι μικρές ποσότητες που παραγγέλνονται καθιστούν ανεπαίσθητη τη διαφορά, ενώ ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των τυπογραφείων, ιδίως στις μεγάλες πόλεις, κρατά τις τιμές χαμηλά.