Πώς μεταφράζουμε το αρχαίο δράμα

Αναρωτιέται κανείς πώς θα σχολίαζε ορισμένες παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας στην Επίδαυρο το καλοκαίρι που μας πέρασε – για να μπορούσε να συμβεί αυτό θα έπρεπε να έχει αγγίξει την ηλικία των 123 χρόνων – ο Αλέξης Μινωτής, όταν πριν από σαράντα σχεδόν χρόνια είχε πει σχολιάζοντας την κάθοδο στο θέατρο του Πολυκλείτου πασίγνωστων πρωταγωνιστριών του ελληνικού κινηματογράφου ότι «η Επίδαυρος δεν είναι το λουτρό της Κανάθου ώστε να επαναποκτούν την χαμένη καλλιτεχνική τους παρθενία ηθοποιοί που έχουν διαπρέψει στα ρηχά νερά της εγχώριας και ξένης φαρσοκωμωδίας». Πού να φανταζόταν ότι οι αστέρες του κινηματογράφου θα αντικαθίσταντο στα μεταγενέστερα χρόνια με αστέρες της τηλεόρασης και δεν θα άνοιγε μύτη! Ενα καλοκαίρι, το φετινό, ιδιαίτερα αιχμηρό όσον αφορά τις μεταφράσεις και τον τρόπο ανεβάσματος της αρχαίας τραγωδίας σε βαθμό ώστε να προκαλέσει την έντονη αγανάκτηση αλλά και την αποχώρηση θεατών από το θέατρο. «Εσωτερικότερα» εξετάζοντας το όλο πρόβλημα οι όποιες αυθαιρεσίες όσο και προσθήκες στη σκηνοθεσία και στη μετάφραση δεν οφείλονται σε καλλιτέχνες που τους χαρακτηρίζει άγνοια αλλά σε δημιουργούς που με μια άλλοτε ευσταθή και άλλοτε ασταθή καλλιτεχνικοϊδεολογική τεκμηρίωση, αποσκοπούν, από φόβο μήπως χαρακτηριστούν κοινοτοπικοί σε μιαν ανανέωση του τρόπου ανεβάσματος της αρχαίας τραγωδίας με εξοβελιστέα την κλασική έννοια του σεβασμού όσον αφορά τα ίδια τα κείμενα. Μια παρατήρηση ωστόσο της Λυδίας Κονιόρδου πως «από τη στιγμή που αγνοούμε παντελώς τον τρόπο που ανεβάζονταν οι παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας στην αρχαιότητα, οποιαδήποτε σημερινή παράσταση μπορεί να χαρακτηριστεί ως πειραματισμός», θα έπρεπε να προβληματίσει βαθιά τόσο τους αυθόρμητους θιασώτες της ανανέωσης όσο και τους υποστηρικτές της διά ροπάλου απαγόρευσης κάθε μορφής καινοτομίας. Αν όχι για οτιδήποτε άλλο παρά μόνο γιατί με τον τρόπο αυτό η έννοια της διαδοχής, συμπεριλαμβανομένων ακόμη και των πιο ρηξικέλευθων ανανεωτών της αρχαίας τραγωδίας, αποκτά το πραγματικό της νόημα και εμφανίζεται ως μια αδιάσπαστη αλυσίδα όποια ονομασία και αν έχουν οι κρίκοι της είτε λέγονται Θωμάς Οικονόμου, Φώτος Πολίτης και Λίνος Καρζής είτε Τάκης Μουζενίδης, Κάρολος Κουν, Αλέξης Μινωτής και Σπύρος Ευαγγελάτος.