Ο Μίλτον Φρίντμαν δεν είχε αμφιβολίες για τον εαυτό του. Η δέσμευσή του στις αρετές των ανεμπόδιστων αγορών τον έκανε γκουρού της απορρύθμισης, των ιδιωτικοποιήσεων και του ελεύθερου εμπορίου. Κατά την άποψή του, ο απεριόριστος καπιταλισμός είναι το θεμέλιο της αστικής και πολιτικής ελευθερίας, ενώ οι κοινωνίες που αναστέλλουν τη λειτουργία της προσφοράς και της ζήτησης είναι καταδικασμένες να τη χάσουν. Αυτές οι πεποιθήσεις υποστήριζαν την υπερ-παγκοσμιοποίηση που επικράτησε για μισό αιώνα από τη δεκαετία του 1970 και ο Φρίντμαν ήταν ο εκφραστής τους.

Ωστόσο, στα τέλη της ζωής του εξέφραζε περιστασιακά αμφιβολίες. Περίπου την εποχή που η Κίνα εντάχθηκε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001, ανησυχούσε μήπως η θεωρία των ιδιωτικοποιήσεων ήταν λάθος. Σε τελική ανάλυση, το Χονγκ Κονγκ και η Σιγκαπούρη, που κάποτε διαφημίζονταν ως πανίσχυρες μικρές μηχανές της παγκοσμιοποίησης, είχαν γίνει παραδείγματα μοντέλων προσανατολισμένων στην αγορά που έδιναν λιγότερη ελευθερία: η ιδιοκτησία ήταν ιερή, αλλά οι εκλογές δεν ήταν.

Ο Φρίντμαν, ο αρχιερέας του νεοφιλελευθερισμού, παρακολουθούσε τελικά καθώς η κληρονομιά του έδινε τη θέση του στον πολιτικό μονεταρισμό, στα ύψη του δημόσιου χρέους και, πρόσφατα, στην επιστροφή του κράτους ως ρυθμιστή.

Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για να πει κανείς την ιστορία του νεοφιλελευθερισμού μετά τον θρίαμβό του. Οι νεοφιλελεύθεροι ήταν ζηλωτές που μετέφεραν τις ιδέες τους πολύ μακριά. Αποφασισμένοι να απομακρύνουν τους κεϊνσιανούς από την εξουσία τους για τη χάραξη πολιτικής και τα σχολικά βιβλία, οδήγησαν μια επιτυχημένη εκστρατεία για την εισαγωγή του παραδείγματός τους σε πανεπιστήμια και δεξαμενές σκέψης. Τελικά, ωστόσο, οι πραγματικότητες της ανισότητας και του περιβαλλοντικού Αρμαγεδδώνα πρόλαβαν και στη συνέχεια βάλτωσαν τα ιδανικά τους.

Οπως υποστήριξε ο Φρίντμαν ενώπιον ακροατηρίου της Χιλής, «η οικονομική αγορά» ενισχύει περισσότερο τη δημοκρατία παρά «η πολιτική αγορά». Στην πολιτική, όπου η επιλογή είναι «ναι» ή «όχι», πολλοί μένουν χωρίς δικαίωμα ψήφου, αλλά στα οικονομικά υπάρχει τόσο μεγάλο εύρος επιλογών που λίγοι θα μείνουν απέξω. Ο Φρίντμαν φαίνεται να μην έχει ακούσει την προειδοποίηση του Χάγιεκ, το 1947, σχετικά με την ψευδαίσθηση της επιλογής για όσους δεν έχουν δουλειά.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ο Φρίντμαν είχε εγκαταλείψει ήδη για αρκετό καιρό τις επιστημονικές αναζητήσεις και είχε ξεκινήσει πλήρως παγκόσμια εκστρατεία ενάντια στις αναπτυξιακές πολιτικές που εφαρμόστηκαν μετά το 1945. Ηταν τελικά η εποχή του νεοφιλελευθερισμού νίκη ιδεών; Η συζήτηση του εικοστού αιώνα για τις αγορές ήταν τόσο καθοριστική για τη σύγχρονη ζωή όσο η συζήτηση για την πολιτική ισότητα και το νόημα της ιδιότητας του πολίτη.

Ο Τζέρεμι Αντελμαν είναι διευθυντής στο Global History Lab στο Princeton University