Ο πόλεμος δεν θα κριθεί στον ουρανό, απ΄ όπου η ισραηλινή αεροπορία συνεχίζει να βομβαρδίζει τη Γάζα, αλλά κάτω από το έδαφος: στο δίκτυο των τούνελ που κατασκεύασαν οι ισλαμιστές κάτω από τη Λωρίδα της Γάζας και κάτω από τα σύνορα του Ισραήλ με τον Λίβανο.

Πραγματικά υπόγεια φρούρια, που διακλαδώνονται σε πολλά επίπεδα σε μήκος δεκάδων χιλιομέτρων – εκεί βρίσκονται οι πιο έμπειροι μαχητές και τα ισχυρότερα όπλα. Μπορεί στο παρελθόν αυτές οι κατακόμβες να είχαν ουσιαστικά αμυντική λειτουργία – παρέχοντας καταφύγιο από μαχητικά, drones και πυροβολικό –, πλέον όμως έχουν μετατραπεί σε σημεία απ΄ όπου ξεκινούν επιθέσεις.

Το μάθημα της Χεζμπολάχ

Υπεύθυνοι για αυτά τα έργα, γράφει η ιταλική εφημερίδα «Ρεπούμπλικα», είναι η λιβανέζικη Χεζμπολάχ, η οποία έλαβε την υποστήριξη ιρανών και βορειοκορεατών τεχνικών. Την τελευταία δεκαετία, η σιιτική οργάνωση έχει πολλαπλασιάσει τις στρατιωτικές της ικανότητες: η παρέμβασή της στη σύγκρουση στη Συρία τής επέτρεψε να τελειοποιήσει τις τακτικές μάχης, ειδικά στα αστικά κέντρα, και να συνεργαστεί επιτόπου με τα επίλεκτα στρατεύματα της Μόσχας και της Τεχεράνης. Στα ερείπια του Χαλεπίου, σφυρηλατήθηκαν συνεργασίες μεταξύ φονταμενταλιστών από όλο τον αραβικό κόσμο, οι οποίοι άφησαν στην άκρη τις θρησκευτικές διαφωνίες προκειμένου να μελετήσουν πώς να νικήσουν το Ισραήλ. Και η επιχείρηση της Χαμάς πιθανότατα σχεδιάστηκε σε αυτό το χωνευτήρι του τρόμου, εκεί προφανώς έγινε και η εκπαίδευση των μελών της Χαμάς που επιτέθηκαν στο Ισραήλ το περασμένο Σάββατο και που τώρα περιμένουν τα ισραηλινά τανκς να εισβάλουν στη Γάζα.

Τα όπλα και οι άνδρες

Η Χεζμπολάχ διαθέτει μια λεγεώνα βετεράνων που ετοιμάζονται να χτυπήσουν το Ισραήλ: τον περασμένο Ιανουάριο κυκλοφόρησε βίντεο στο οποίο προσομοίωσε την παραβίαση του τείχους που υπάρχει γύρω από τη Γάζα, καταδεικνύοντας ορισμένους από τους τρόπους που χρησιμοποιούν οι παλαιστίνιοι σαμποτέρ. Αυτή η μονάδα ονομαζόταν «Μονάδα Παρέμβασης 125», στη συνέχεια μετονομάστηκε σε «Radwan»: το πολεμικό παρατσούκλι του ιμάμη Μουγκνιέ, Νο 2 της σιιτικής οργάνωσης, που σκοτώθηκε από τη Μοσάντ το 2008 και θεωρείται υπεύθυνος για τις πιο αιματηρές επιθέσεις στη Βηρυτό. Τώρα επικεφαλής είναι ο Χαϊτάμ Αλί Ταμπαταμπάι, γεννημένος στον Λίβανο από ιρανό πατέρα. Πρόκειται για μια ομάδα περίπου 2.500 ανδρών, με σύγχρονο εξοπλισμό: πήραν το βάπτισμα του πυρός στη Συρία ενάντια στις τάξεις του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντα. Οι αξιωματικοί συμμετείχαν στις τριάντα δύο ημέρες σύγκρουσης εναντίον του Ισραήλ το 2006, σταματώντας την επίθεση των τεθωρακισμένων οχημάτων στο Τσαχάλ. Ολοι ξέρουν πώς να κινούνται στο σκοτάδι και γνωρίζουν πολύ καλά τον ιστό των τούνελ που δημιουργήθηκε κάτω από τα σύνορα του Λιβάνου.

Μια «γραμμή Μαζινό»

Μια έκθεση που κυκλοφόρησε πριν από τρία χρόνια από το κέντρο μελέτης Alma και την οποία επιμελήθηκε ο πρώην αξιωματικός των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών Ταλ Μπέρι, ισχυρίζεται ότι η Χεζμπολάχ έχει κατασκευάσει μια «γραμμή Μαζινό» μήκους 45 χιλιομέτρων κάτω από τα σύνορα, αλλά υπάρχουν υπόγειοι δρόμοι που φτάνουν μέχρι τα νότια προάστια της Βηρυτού, το άλλο κέντρο της σιιτικής κοινότητας, ενώ οι αποθήκες πυρομαχικών βρίσκονται στα βάθη της κοιλάδας Μπεκάα, μακριά από ισραηλινά όπλα. Η «γη των τούνελ» εκτείνεται μεταξύ της Σιδώνας στα δυτικά, της λίμνης Καραούν στα ανατολικά, της Μαρτζαγιούν και της Ναμπατίε στα νότια: κάτω από τριάντα έξι χωριά, λόφους, αγροκτήματα υπάρχουν οι στοές που έχουν σχεδιαστεί για να μεταμορφώσουν την ισραηλινή προέλαση σε μια κολοσσιαία ενέδρα.

Τα λαξευμένα στον βράχο κάστρα διαθέτουν γεννήτριες και φωτισμό, αποθέματα νερού και αεραγωγούς με φίλτρα αέρα. Μέσα υπάρχουν μεγάλες ποσότητες όπλων, με κέντρα διοίκησης και θέσεις εκτόξευσης ρουκετών με καταπακτές που κλείνουν ώστε να κρύβουν τη θερμότητα από τα όργανα των αεροσκαφών αναγνώρισης. Το 2006, αυτές οι σήραγγες προστάτευσαν το οπλοστάσιο από βομβαρδισμούς, ενώ χάρη στους μεγάλους διαδρόμους ομάδες οπλισμένες με αντιαρματικούς πυραύλους αναδύθηκαν πίσω από τα ισραηλινά τανκς.

Μονομαχία κάτω από τη γη

Επί μία δεκαετία οι σήραγγες επεκτείνονται πέρα ​​από τα σύνορα για να προσπαθήσουν να φέρουν τους επιδρομείς του «Radwan» στα μετόπισθεν. Χάρη σε ένα δίκτυο σεισμογράφων και ακουστικών αισθητήρων, το 2018 οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις εντόπισαν οκτώ εργοτάξια και τα κατέστρεψαν. Αυτό που έχει παρατηρηθεί στη Γάζα, ωστόσο, προκαλεί φόβους ότι η επιχείρηση «Βόρεια Ασπίδα» δεν έχει σταματήσει τους ισλαμιστές αλλά τους έχει απωθήσει ακόμη πιο κάτω.

Δύο φορές η Χαμάς χρησιμοποίησε τις σήραγγες για να ανατινάξει τους πυργίσκους στο τείχος και πολλοί τόνοι βομβών τοποθετήθηκαν κάτω από τις εισόδους της Λωρίδας της Γάζας. Αλλά οι Ισραηλινοί θα μπορούσαν να αντιστρέψουν το σενάριο: αντί να επιτεθούν στην επιφάνεια, να φέρουν τη σύγκρουση κάτω από το έδαφος, εκεί όπου βρίσκεται η καρδιά της πολεμικής δύναμης της Χαμάς. Διάτρηση στην κοιλιά της Γάζας με τηλεκατευθυνόμενους τυφλοπόντικες και στη συνέχεια κατεδάφιση των κρησφύγετων των τζιχαντιστών με εκρηκτικά, θάβοντας ρουκέτες και πολιτοφύλακες.

Το μόνο αδύνατο σημείο στις διακλαδώσεις των παλαιστινιακών σηράγγων είναι η γεωλογία: στον Λίβανο υπάρχει βράχος, αλλά στη Γάζα υπάρχει μόνο άμμος και άργιλος που κάνουν τις κατασκευές εύθραυστες. Το δίκτυο όμως είναι τεράστιο, κατεβαίνει στα 30-40 μέτρα, εκτείνεται παντού, επιτρέπει στους μαχητές να μετακινούνται από το ένα κτίριο στο άλλο με ασφάλεια. Πέντε μέρες αεροπορικών επιδρομών δεν φαίνεται να έχουν πετύχει τον στόχο: οι δευτερεύουσες εκρήξεις των πυρομαχικών μαρτυρούν ότι μέχρι στιγμής έχει χτυπηθεί μόνο μία από τις αποθήκες πυρομαχικών. Και η κατάβαση σε αυτή την κόλαση μπορεί να κοστίσει στις ισραηλινές ταξιαρχίες τεράστιες απώλειες.

Η στρατηγική απειλή

Από το 2013, το αρχηγείο θεωρεί τις σήραγγες «στρατηγική απειλή» και το τάγμα σκαπανέων «Yahalom» δημιουργήθηκε με 900 ειδικούς, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο. Αιχμή του δόρατος είναι η μονάδα «Samoor» που πρέπει να διεισδύσει στις κατακόμβες. Είναι οι κληρονόμοι των αμερικανών πεζοναυτών που κατέβηκαν στους λαβύρινθους των Βιετκόνγκ. Μόνο που οι Ισραηλινοί στέλνουν τα ρομπότ μπροστά. Στο Τελ Αβίβ υπάρχει μια ομάδα επιστημόνων – που ονομάζεται «The Brain» – οι οποίοι εφευρίσκουν καινοτόμα συστήματα, σε μεγάλο βαθμό άκρως απόρρητα, για να εντοπίσουν και να κατακτήσουν τις σήραγγες.

Το τελευταίο επίτευγμά τους είναι το μικροσκοπικό ιπτάμενο drone Lanius, εξοπλισμένο με τεχνητή νοημοσύνη: μια «νυχτερίδα» ικανή να ξεχωρίσει πολιτοφύλακες από αμάχους στο σκοτάδι και να τους σκοτώσει εάν χρειαστεί. Αυτά τα μηχανήματα ανταλλάσσουν δεδομένα με άλλα όμοιά τους, διαχειριζόμενα τις επιδρομές χωρίς να εκθέτουν τους ανθρώπους σε παγίδες. Ομως η συνύπαρξη μεταξύ ρομπότ και στρατιωτών δεν είναι πάντα ειδυλλιακή και όλα μπορούν να συμβούν. Το ερώτημα είναι τι είναι διατεθειμένος να κάνει σήμερα ο στρατός για να αναπληρώσει την πιο δραματική ήττα του Ισραήλ.