Μεταξύ των πολλαπλών κρίσεων που έχουν ξεσπάσει σε όλον τον κόσμο, η τραγωδία της αυξανόμενης πείνας αναφέρεται μόνο φευγαλέα. Και όποια προσοχή προσελκύει προφανώς δεν είναι αρκετή για να ωθήσει τους παγκόσμιους φορείς χάραξης πολιτικής να δράσουν.

Ωστόσο, μια νέα έκθεση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) των Ηνωμένων Εθνών είναι ζοφερή. Σύμφωνα με το State of Food Security and Nutrition in the World 2023, εκτιμάται ότι το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού – περισσότεροι από 3,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι – δεν ήταν σε θέση να αντέξουν οικονομικά μια υγιεινή διατροφή το 2021.

Η προσπάθεια ελέγχου της χρηματοοικονομικής δραστηριότητας στις παγκόσμιες αγορές εμπορευμάτων, αν και απαραίτητη, δεν αρκεί για την καταπολέμηση της πείνας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να επανεξετάσουν άλλα μέσα σταθεροποίησης των τιμών των τροφίμων, όπως οι εθνικές αγροτικές πολιτικές και τα διεθνή εμπορικά καθεστώτα που – εφόσον το επιτρέπουν το έδαφος και το κλίμα – διασφαλίζουν την εγχώρια ή περιφερειακή αυτάρκεια σε βασικά είδη διατροφής.

Η δημιουργία ρυθμιστικών αποθεμάτων σιτηρών για τη διατήρηση της εγχώριας και περιφερειακής προσφοράς είναι για άλλη μια φορά ένα σημαντικό ζήτημα και θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου για τη διαχείριση των τιμών των καυσίμων, αλλά τα τρόφιμα δεν είναι λιγότερο κρίσιμα για τις περισσότερες χώρες. Εκτός από τα αποθέματα έκτακτης ανάγκης, η κοινωνική προστασία για την πρόληψη της επισιτιστικής ανασφάλειας θα είναι επίσης απαραίτητη. Αυτό σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στις δημόσιες επενδύσεις, δίνοντας παράλληλα κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα να επενδύσει στη βιώσιμη γεωργία μικροϊδιοκτητών.

Η δημιουργία ενός δημοσίως διαχειριζόμενου μηχανισμού εικονικών αποθεματικών, με δυνατότητα άμεσης κρατικής παρέμβασης στις φυσικές και χρηματοπιστωτικές αγορές, θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει τις χώρες να αντιμετωπίσουν τις παγκόσμιες διακυμάνσεις των τιμών. Αυτό θα συνεπαγόταν μικρά ποσά αποκεντρωμένων φυσικών αποθεματικών, σε συνδυασμό με ένα χρηματοπιστωτικό ταμείο για παρέμβαση στις αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης έναντι των αιχμών ή της πτώσης των τιμών. Στις χρηματοοικονομικές αγορές εμπορευμάτων, όπως και στις αγορές συναλλάγματος, η δημόσια παρέμβαση θα μπορούσε ακόμη και να βοηθήσει τους συμμετέχοντες στην αγορά να αναγνωρίσουν τα πραγματικά θεμελιώδη μεγέθη. Οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος πρέπει επίσης να εξετάσουν πώς να διαχειριστούν τις βραχυπρόθεσμες ροές κεφαλαίων, ιδίως για να αποτρέψουν την αποσταθεροποίηση των εγχώριων τιμών των τροφίμων.

Η καταπολέμηση της παγκόσμιας πείνας απαιτεί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τις βαθύτερες αιτίες της. Η ρύθμιση της χρηματοοικονομικής δραστηριότητας σε ασταθείς αγορές εμπορευμάτων είναι μόνο μία από τις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές. Η αντοχή στις διακυμάνσεις των τιμών θα απαιτήσει επίσης να βοηθηθούν οι χώρες και οι περιφέρειες να δημιουργήσουν αποθέματα βασικών ειδών διατροφής.

Η Τζαϊάτι Γκος είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο University of Massachusetts Amherst και μέλος του Club of Rome -Transformational Economics Commission