Τι περιμένουν οι νέοι σκηνοθέτες από το θέατρο

Πιθανότερο να γνώριζε η Μαρίκα Κοτοπούλη ότι το είχε πει ο Φρανσουά Μοριάκ παρά ο Μοριάκ ότι το είχε πει η Κοτοπούλη. Εκτός κι αν πρόκειται για εκείνο το είδος της εκλεκτικής συγγένειας ακόμη κι αν έχουν μεσολαβήσει αιώνες ανάμεσα στους δύο δημιουργούς που τους κάνει, όσο διαφορετική κι αν είναι η τέχνη τους, να μας διεγείρουν τις ίδιες σκέψεις και τα ίδια αισθήματα. «Το θέατρο είναι θρησκεία» είχε εξομολογηθεί σε μια νεαρή ηθοποιό η Κοτοπούλη και ο Μοριάκ σε μια επιφυλλίδα του δημοσιευμένη στη «Φιγκαρό» είχε γράψει πως «ο ηθοποιός όταν περνάει από το προσκήνιο στη σκηνή είναι σαν να διαβαίνει ένα κατώφλι που συχνά μόνο οι άγιοι το δρασκελίσανε». Περισσότερο θρησκεία και λιγότερο τέχνη – ή και το αντίστροφο – το θέατρο δεν παύει να παραμένει μια διαδικασία μεταμόρφωσης κυρίως για τον θεατή – αν σκεφτούμε πως για τον ηθοποιό συνιστά και ένα επάγγελμα – και επομένως λυτρωτική καθώς τον μεγαλώνει εσωτερικά σε βαθμό ώστε «τίποτε το ανθρώπινο να μην του είναι ξένο», κατά την ιδιοφυή ρήση του Τερέντιου. Αισθάνεται συχνά κανείς όσο περισσότερο θεατρόφιλος έχει υπάρξει, να διαθέτει έναν πνευματικό και κοινωνικό εξοπλισμό ώστε, επιχειρώντας μια αναδρομή στις παραστάσεις που έχει δει μέσα σε τριάντα με σαράντα χρόνια και ξεφυλλίζοντας ταυτόχρονα τα προγράμματά τους (έγραψε πρόσφατα ένα συγκλονιστικό κείμενο για τα θεατρικά προγράμματα ο Χρήστος Χωμενίδης εδώ στα «ΝΕΑ»), να είναι σε θέση να ανακαλέσει με ευχέρεια όχι μόνο περιστατικά της προσωπικής του ζωής αλλά και γεγονότα που συγκροτούν ένα ευρύτερο ιδεολογικοπολιτικό στίγμα των εποχών που μέσα τους πραγματοποιήθηκαν οι παραστάσεις αυτές. Ενα αφιέρωμα λοιπόν για το πώς είναι το θέατρο σήμερα συγκροτημένο με μαρτυρίες νεότερων δημιουργών στην τέχνη της σκηνοθεσίας μπορεί αναμφισβήτητα να σταθεί διαφωτιστικό τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον.

Μαριάννα Κάλμπαρη