Υποτέλεια, αυτονομία, ηγεμονία

Η ανάγνωση του Γκράμσι στη Λατινική Αμερική είναι μια ξεχωριστή ιστορία που ξεκινά ήδη στη δεκαετία του 1960 όταν διανοούμενοι όπως ο Χοσέ Αρικό στην Αργεντινή στρέφονταν στα κείμενα του ιταλού κομμουνιστή σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν τη συνθετότητα τόσο των επαναστατικών όσο και των «βοναπαρτιστικών» δυναμικών, αλλά και των κοινωνικών συμμαχιών και της δυνατότητας ενός «ιστορικού μπλοκ» που θα οδηγούσε στην κοινωνική απελευθέρωση. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλες θεωρητικές συζητήσεις όπως αυτές ανάμεσα στον Ερνέστο Λακλάου και τον Χουάν Κάρλος Πορταντιέρο θα έχουν ως επίδικο και το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο Γκράμσι, ή ότι ο στοχαστής Ρενέ Ζαβαλέτο Μερκάδο χρησιμοποίησε την γκραμσιανή έννοια του «εθνικού – λαϊκού» για να προσεγγίσει την εξέλιξη της βολιβιανής κοινωνίας. Αλλά και στη Βραζιλία, μια προσπάθεια ανανέωσης της κομμουνιστικής αναφοράς θα αναζητήσει στον Γκράμσι μια κρίσιμη θεωρητική αναφορά.