Πώς η Ευρώπη άλλαξε την ελληνική τέχνη

Δεν χρειάζεται να θυμηθούμε τη ρήση της Ελένης Αρβελέρ πως «ανοίγοντας ένα παράθυρο στο Παρίσι, κρυολογεί ένας Κινέζος στο Πεκίνο» ή την επίσης σχεδόν αποφθεγματικού χαρακτήρα διατύπωση πως «το πέταγμα μιας πεταλούδας στον Αμαζόνιο μπορεί να προκαλέσει έναν τυφώνα στην άλλη άκρη της γης», για να υπογραμμίσουμε πως η έννοια των συγκοινωνούντων δοχείων συνιστά έναν κοινό παρονομαστή σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής. Οταν λοιπόν θέταμε το ερώτημα «Με ποιον τρόπο πιστεύετε πως εκφράζεται η επίδραση της ευρωπαϊκής τέχνης στην αντίστοιχη ελληνική μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;» στους εξαίρετους ζωγράφους Αλέξη Βερούκα, Στέφανο Δασκαλάκη, Φραγκίσκο Δουκάκη, Τάσο Μαντζαβίνο και Σωτήρη Σόρογκα, γνωρίζαμε πολύ καλά πως τους καλούμε να συμμετάσχουν σε μια στρογγυλή τράπεζα με ένα θέμα που έχει αποτελέσει αντικείμενο ενός εύφορου διαλόγου, προβληματισμού αλλά και αντεγκλήσεων ανάμεσα σε δημιουργούς μιας προγενέστερης γενιάς όπως ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Γιώργος Σικελιώτης, ο Ορέστης Κανέλλης, ο Αλέκος Φασιανός αλλά και μιας μεταγενέστερης γενιάς όπως ο Νίκος Κεσσανλής, ο Βλάσης Κανιάρης, ο Παύλος και ο Κώστας Τσόκλης. Είτε με την επιμονή τους σε μια άλλοτε τεκμηριωμένη και άλλοτε αυτοσχέδια έννοια της «ελληνικότητας», είτε με την αμφισβήτησή της καθώς θα της ήταν αδύνατον να συνεχίσει να υφίσταται μέσα σε έναν κόσμο αναπτυσσόμενο χάρη σε ένα κλίμα ταχύτατων και συχνά ανεξέλεγκτων αλληλεπιδράσεων. Αν ο κόσμος της τέχνης παραμένει πολύ πιο ευαίσθητος – αυτονόητο – σε σχέση με τον χώρο της πολιτικής, αποδεικνύεται επίσης από το γεγονός πως μια μαρτυρία καλλιτεχνών – και στη συγκεκριμένη περίπτωση ζωγράφων – μπορεί να προσεπικυρωθεί και επομένως να γίνει πιο πειστική, χάρη σε στοιχεία που θα προσεκόμιζαν ενδελεχείς μελετητές της τέχνης, σε οποιαδήποτε μορφή της, ως απότοκου μιας πολιτικής συνθήκης. Κάτι σχεδόν αδύνατο για την πολιτική, να επιβεβαιωθεί ή να καταγγελθεί δηλαδή, με όρους που θα είχαν ως συστατικό τους κριτήριο ακόμη και μια θεώρηση της τέχνης στην πλέον συμβατική της εκδοχή. Σε οποιαδήποτε περίπτωση δεν παύει να επιχαίρει κανείς καθώς ο τόπος μας – όπως το αναδεικνύει το σημερινό αφιέρωμά μας – εξακολουθεί να παραμένει ακόμη και μέσα σε έναν αντιφατικό αναπτυσσόμενο κόσμο, ένα σταυροδρόμι υψηλού επιπέδου διεργασιών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.