Αναζητώντας την Ευρώπη που δεν υπάρχει

Υπάρχουν δύο ειδών λέξεις. Εκείνες που εξηγούν τα πράγματα κι εκείνες που τα μπερδεύουν. Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία ανήκει, ερήμην της, η λέξη «Ευρώπη». Χρησιμοποιείται υπερβολικά, για διαφορετικούς, ακόμα και αντίθετους σκοπούς. Ενας επιφυλακτικός παρατηρητής, ο νεοζηλανδός ιστορικός (1924-2023) Τζον Πόκοκ, είχε υποστηρίξει πως η Ευρώπη είναι μια από εκείνες τις λέξεις που υπάρχουν ώστε να μπλοκάρουν κάθε συζήτηση για αυτή. Από εντελώς διαφορετική θέση, ο Ζακ Ντελόρ, ίσως ο διασημότερος από τους προέδρους της Κομισιόν, είχε πει μια μέρα: «Η Ευρώπη προχωρά μεταμφιεσμένη». Μία μετεξέλιξη, το δίχως άλλο, της ρήσης του συμπατριώτη του Ζαν Μονέ, αρχιτέκτονα της ευρωπαϊκής ενοποίησης: «Σημασία δεν έχει να ξέρουμε πού πηγαίνουμε, αλλά να φτάσουμε εκεί». Αν προσπαθήσει κανείς να καθορίσει τι είναι η Ευρώπη, σκοντάφτει πάνω στα παράδοξά της. Σε καιρούς κρίσης και πολέμων, ακούμε και διαβάζουμε συχνά πως «Η Ευρώπη είναι διχασμένη», «Η Ευρώπη δεν μετράει», «Πού είναι η Ευρώπη;». Κι εντούτοις, εκτιμά η «La Repubblica» σε ένα μεγάλο αφιέρωμά της στην «Ευρώπη που δεν υπάρχει», αυτή η κριτική είναι άδικη, είναι σαν να κατηγορείς έναν ελέφαντα επειδή δεν πετάει ή ένα κόκκινο φανάρι επειδή δεν είναι πράσινο.