Ενιαία Κύπρος. Ηταν εφικτή

Η μορφή του κυπριακού προβλήματος παγιώθηκε μετά το 1960, με τη συγκρότηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη βάση των Συνθηκών Ζυρίχης – Λονδίνου, οι οποίες είχαν υπογραφεί την προηγούμενη χρονιά μεταξύ Βρετανίας, Ελλάδος, Τουρκίας και των δύο εθνικών κοινοτήτων του νησιού. Το πολίτευμα του νέου κράτους προϋπέθετε την υποχρέωση συνεργασίας ανάμεσα στις δύο κοινότητες, που είχαν διαφορετική γλώσσα, θρησκεία και ταυτότητα. Μοιραία, σύντομα άρχισαν οι προστριβές ανάμεσα στις δύο κοινότητες, με πιο έντονο ζήτημα αυτό των διορισμών Τουρκοκυπρίων στη δημόσια διοίκηση, κατά το ποσοστό που είχε συμφωνηθεί, επειδή η κυβέρνηση θεωρούσε ότι δεν είχαν τα απαραίτητα προσόντα. Η εκατέρωθεν καχυποψία, οι δύο εθνικές κοινότητες, υποβοηθούμενες από τα κράτη αναφοράς, την Ελλάδα και την Τουρκία, διχάζονταν περισσότερο, ενώ αναπτύχθηκε παραστρατιωτική δραστηριότητα από τον υπουργό του Μακάριου Πολύκαρπο Γεωρκάτζη, από τον (μετέπειτα πραξικοπηματία) Νίκο Σαμψών και άλλους – και από την τουρκοκυπριακή κοινότητα, εκ μέρους του Ραούφ Ντενκτάς. Τον Δεκέμβριο του 1963, με αφορμή εισήγηση του κύπριου προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου για τροποποίηση του συντάγματος, οι ιδρυτικές συμφωνίες κατέρρευσαν μέσα στη βία και μαζί η ιδέα του ομοσπονδιακού κράτους. Εμεινε το βασικό κέλυφος ενός αμιγώς ελληνικού κράτους με τους Τουρκοκύπριους μειονότητα, οι οποίοι ήθελαν το δικό τους ξεχωριστό τουρκικό κράτος. Ηταν αυτό που αργότερα προσδιορίστηκε ως «η πρώτη διχοτόμηση».