«Υποκριτής ή ηθοποιός;»

Τον Απρίλιο του 1981 δημοσίευσα μια επιφυλλίδα με τον παραπάνω τίτλο. Πιστεύω πως αυτόν τον καιρό, με τις παραστάσεις αρχαίου δράματος, ιδιαιτέρως στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, εν πλήρει εξελίξει (με το Φεστιβάλ Επιδαύρου να συμπληρώνει φέτος 70 χρόνια από την, άτυπη, εκκίνησή του το 1954 με τον ευριπίδειο «Ιππόλυτο» του Εθνικού Θεάτρου, του Ροντήρη, του Αλεξανδράκη, της Βεργή, του Κωτσόπουλου), το κείμενο ετούτο μπορεί να φανεί ακόμη χρήσιμο: «Η κοινόχρηστη σήμερα λέξη ΗΘΟΠΟΙΟΣ είναι μάλλον πολύ πρόσφατη, μόλις ενάμιση αιώνα, αν σκεφτεί κανένας πως το επάγγελμα που πρώτο διακόνισε ο Θέσπις έκλεισε πριν από 15 χρόνια, μέσα της δεκαετίας του 1960, τους 25 αιώνες (το Πάριο ημερολόγιο μαρτυρεί πως το 534 ο Θέσπις βραβεύτηκε σε αγώνα τραγωδίας). Χωρίς να μπορώ από αυτή τη θέση να είμαι διεξοδικός και εξαντλητικός, νομίζω πως ο όρος δεικηλιστής είναι ίσως η πρώτη λέξη που σήμανε το επάγγελμα. Η λέξη μάλλον είναι δωρική και σημαίνει “το ενεργούν πρόσωπον” – την αναφέρει ο Πλούταρχος και ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης ως όρο που χρησιμοποιούσαν οι Λάκωνες για να χαρακτηρίσουν τους μίμους. Δείκηλον σημαίνει: παράσταση, έκθεση, ομοίωμα, μίμημα, είκασμα, ακόμα και φάντασμα.