Τι ξέρεις, τι ξέρει, τι ξέρουμε

Το φαινόμενο Ντάνινγκ – Κρούγκερ είναι μια γνωστική προκατάληψη που παρατηρήθηκε πειραματικά από τους Ντέιβιντ Ντάνινγκ και Τζάστιν Κρούγκερ στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ το 1999. Σύμφωνα μ’ αυτήν, άτομα με περιορισμένη επάρκεια σε έναν συγκεκριμένο τομέα υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να αναγνωρίσουν τη δική τους έλλειψη δεξιοτήτων και την έκταση της ανεπάρκειάς τους, αλλά και να σεβαστούν τις δεξιότητες των άλλων. Αντίστοιχα, άτομα υψηλής ειδίκευσης υποτιμούν τη δική τους σχετική ικανότητακαι υποθέτουν πως ό,τι είναι εύκολο για αυτούς είναι επίσης εύκολο για άλλους. Απλουστευμένο, συνοψίζεται στις φράσεις «Την αυτοπεποίθηση τη γεννά πιο συχνά η άγνοια, παρά η γνώση» (Δαρβίνος, «Καταγωγή του Ανθρώπου») και «Η βασική αιτία των προβλημάτων είναι ότι στον σύγχρονο κόσμο οι ηλίθιοι είναι σίγουροι για όλα ενώ οι έξυπνοι βουτηγμένοι στις αμφιβολίες τους» (Μπέρτραντ Ράσελ, «Θνητοί και Αλλοι»). Η γνωστική αυτή προκατάληψη μας προσβάλλει όλους και μας επηρεάζει ολέθρια. Κυρίως, γιατί μας ωθεί στην (πολύ φυσική) τάση τού να ακούμε περισσότερο εκείνους που εκφράζονται με σιγουριά κι αυτοπεποίθηση. Το να μην ξέρεις κάτι είναι δυσάρεστο. Το να μην ξέρεις ότι δεν ξέρεις κάτι είναι προβληματικό. Το να μην ξέρεις ότι αυτός που πιστεύεις ότι ξέρει κάτι δεν το ξέρει είναι επικίνδυνο. Και αυτός είναι ο κόσμος μας σήμερα.