Περιπλανώμενα κορίτσια, κορίτσια δραπέτες

Η πολυγραφότατη Ιρλανδή Εντνα Ο’ Μπράιαν έφυγε από τη ζωή στις 27 Ιουλίου σε ηλικία 93 ετών, μετά από μακροχρόνια ασθένεια, όπως ανακοίνωσε ο ατζέντης της. Με καριέρα που εκτείνεται σε διάστημα εξήντα ετών και άνω είναι μια από εκείνους τους σπάνιους συγγραφείς που ακόμα και την τελευταία δεκαετία της ζωής της παρήγαγε έργα τολμηρά, υψηλής λογοτεχνικής αξίας. Στα τελευταία βιβλία της η Ο’ Μπράιαν συνέχισε να πειραματίζεται, ακολουθώντας τις απαιτήσεις τόσο του θέματός της όσο και των ηρωίδων της – («Μικρές κόκκινες καρέκλες», 2015 και «Κορίτσι», 2019 μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου, Κλειδάριθμος). Στο «Κορίτσι», το τελευταίο της βιβλίο, η Ο’ Μπράιαν παίρνει το μεγάλο ρίσκο να αφηγηθεί σε πρώτο πρόσωπο την τρομερή ιστορία μιας έφηβης Νιγηριανής που είχε απαχθεί από την Μπόκο Χαράμ, αποδίδοντας με βασανιστική ακρίβεια τις σκηνές κακοποίησης και περιπλάνησης, σκηνές που θα ήταν αδύνατον να διαβαστούν αν δεν υπήρχε ο λυρισμός της γραφής να αποδίδει ελλειπτικά τον τρόμο. Επιστρατεύοντας όλα τα μέσα της πολυετούς πείρας της, ένας πραγματικός άθλος, όπως χαρακτηρίστηκε, κατορθώνει να επινοήσει μια γλώσσα για τον ανείπωτο τρόμο. Και, φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που η Ο’ Μπράιαν καταγίνεται με το θέμα της φυγής νεαρών κοριτσιών έπειτα από κακοποίηση, την περιπλάνηση και τον αγώνα τους για την αυτονόμησή τους· κορίτσια δραπέτες που δίνουν αγώνα για την ελευθερία τους είναι θέμα που επανέρχεται – από την αρχή της καριέρας της το 1960, στο «Κορίτσια από την επαρχία» που είχε εχθρική υποδοχή στην Ιρλανδία, καθώς στο βιβλίο αποτυπωνόταν ρεαλιστικά η γυναικεία σεξουαλικότητα και επιθυμία, καθώς και το θέμα των αμβλώσεων που, μέχρι πρόσφατα, ήταν απαγορευμένες στη χώρα της. Το βιβλίο απαγορεύτηκε, καταδικάστηκε από την Εκκλησία και ρίχτηκε στην πυρά στην αυλή του πατρικού της σπιτιού. Σήμερα σε δρόμους του Δουβλίνου διαβάζουμε: «Η Εντνα ήταν μια από εμάς, διαβάζαμε τα βιβλία της παράνομα, έγραφε για λογαριασμό μας…»