Οικονομική πολιτική, όπως λέμε ηθική

Το βιβλίο του Νίκου Κουτσιαρά, καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι πολύ διαφορετικό από τη μεγάλη πλειονότητα των βιβλίων που φτάνουν στα χέρια μας με θέμα την οικονομία. Είναι μια Ιστορία της οικονομικής θεωρίας, ξεκινώντας από τους κλασικούς και εστιάζοντας  στους δύο οικονομολόγους – ορόσημα που διαμόρφωσαν την παραδοσιακή και σύγχρονη σχολή αντιστοίχως – καθώς και τις νεότερες εκδοχές τους – δηλαδή τον Τζον Μέιναρντ Κέινς και τον Ρόμπερτ Λούκας. Ζωώδη ένστικτα από τη μια πλευρά, ορθολογικές προσδοκίες από την άλλη: ριζικά διαφορετική αντιμετώπιση της ανθρώπινης συμπεριφοράς από τους δύο μεγάλους οικονομολόγους και τους ακολούθους τους που οδηγεί αντιστοίχως σε διαφορετικές επιστημονικές ατραπούς. Εξηγεί ο συγγραφέας πώς η παραδοχή περί ορθολογικών προσδοκιών και τα παρεπόμενά τους άνοιξαν διάπλατα την πόρτα στον μαθηματικό φορμαλισμό και την ηθική παραίτηση που χαρακτηρίζει την κατά πολύ πλειοψηφούσα έκφραση της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης. Και αυτή με τη σειρά της στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες, το ατομικό συμφέρον, την ορθολογική συμπεριφορά και την αποδοτικότητα των αγορών. Γράφει ο Κουτσιαράς: «Η πλειονότητα των επαγγελματιών οικονομολόγων δεν σπαταλούν (…) τον χρόνο και την σκέψη τους σε φιλοσοφικούς στοχασμούς, (…) πλανώνται για την επιστημονική καθαρότητα της μεθόδου τους, για την αποκλειστική εστίαση της οικονομικής ανάλυσης στα αντικειμενικά δεδομένα, για την αμεροληψία των εξηγήσεων και των προβλέψεών τους» (σ. 32).