Γιανσενιστές, πουζαντιστές, και άλλοι

Συνεχίζοντας με τους προσωπογενείς -ισμούς, κάπου μεταξύ φιλοσοφίζουσας θεολογίας και θεολογίζουσας φιλοσοφίας αξίζει ίσως να αναφέρω τον θωμισμό, από το όνομα του αγαπημένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Θωμά Ακινάτη (1228-74), τον λουθηρανισμό και τον καλβινισμό βέβαια, καθώς και τον λιγότερο γνωστόν οπωσδήποτε γιανσενισμό, που τόσο ταλαιπώρησε τη Γαλλία του 17ου αιώνα. Ο Cornelius Jansen λοιπόν (1585-1638), εκλατινισμένα Jansenius, βασισμένος εν πολλοίς στον Αυγουστίνο, πρέσβευε τον απόλυτο προκαθορισμό ως προς το θέμα της θείας χάρης και της σωτηρίας της ψυχής. Περνώντας στον 18ο αιώνα και για να μην παραβλέψω την επιστήμη, αξίζει μια αναφορά στον μεσμερισμό, στον γαλβανισμό, στον δαλτoνισμό. Ο μεσμερισμός λοιπόν, θεωρία του ζωικού μαγνητισμού με διόλου ευκαταφρόνητη απήχηση σε παλαιότερες εποχές, έλκει την καταγωγή του από τον γερμανό γιατρό Franz Anton Mesmer (1734-1815). Ο γαλβανισμός εξάλλου (επιψευδαργύρωση, στα ελληνικά), τεχνική επεξεργασίας των μετάλλων, οφείλει το όνομά του στον ιταλό φυσικό Luigi Galvani (1737-98), ενώ ο δαλτονισμός, είδος αχρωματοψίας, στον βρετανό φυσικό John Dalton (1766-1844). Και βέβαια, ας μην ξεχνάμε τον δαρβινισμό, από τον επίσης βρετανό φυσιοδίφη Charles E. Darwin (1809-92), τον σαδισμό, από τον μαρκήσιο de Sade (1740-1814) και τον μαζοχισμό, από τον αυστριακό συγγραφέα Leopold von Sacher Masoch (1836-95).