Ευρωπαϊκό όνειρο

Μιλάμε την ίδια γλώσσα; Μάλλον όχι. Ο Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για νέα «Ευρωπαϊκή κυριαρχία». Ξεπερνώντας τα παραδοσιακά γαλλικά σύνδρομα του «κυριαρχισμού» (sovereignism), ο γάλλος πρόεδρος μίλησε ανοιχτά στην Πνύκα για την ανάγκη ανάδειξης της ευρωπαϊκής κυριαρχίας ως προϋπόθεση για τη συλλογική ενίσχυση των κρατών-μελών, ως όρο για να σταθεί η Ευρώπη στα πόδια της και […]

Ηκαγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας της ανακοίνωσε ότι μετά τη νέα εκλογή της στις 24 Σεπτεμβρίου θα επιδιώξει τον τερματισμό της διαπραγματευτικής διαδικασίας για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ). Την ίδια θέση υιοθέτησε και ο υποψήφιος των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) Μάρτιν Σουλτς. Πρόκειται για λάθος θέση. Για την πραγματοποίηση της […]

Η επίσκεψη του Εμανουέλ Μακρόν την ερχόμενη εβδομάδα στην Αθήνα προσφέρει μια καλή ευκαιρία να συζητηθούν (και) οι απόψεις που προβάλλει ο γάλλος πρόεδρος για την ανάπτυξη και μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Και για την ελληνική πλευρά να διατυπώσει τη δική της συνολική άποψη (εάν έχει) για το μέλλον τής Ευρώπης και ιδιαίτερα της […]

Τι το κοινό έχουν Ελλάδα, Βιετνάμ και Φιλιππίνες; Φαινομενικά τίποτα. Κι όμως αυτό το τρίο χωρών αποτελεί κάτι το ξεχωριστό παγκοσμίως ή εν πάση περιπτώσει ανάμεσα στις τριάντα επτά (37) χώρες του παγκόσμιου συστήματος στις οποίες διεξήγαγε δημοσκοπική έρευνα το Ινστιτούτο Pew. Μόνο στις τρεις αυτές χώρες η εικόνα της Ρωσίας είναι πλειοψηφικά θετική. Στην […]

Η απόφαση του δημάρχου Αθηναίων Γ. Καμίνη να συμμετάσχει στην εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη της ηγεσίας του νέου ενιαίου φορέα της Κεντροαριστεράς/ σοσιαλδημοκρατίας προσδίδει πρόσθετο κύρος στην επίπονη προσπάθεια ενότητας και ανανέωσης της δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης. Ο Γ. Καμίνης είναι μια καταξιωμένη προσωπικότητα του χώρου, πετυχημένος και ως Συνήγορος του Πολίτη και ως δήμαρχος […]

Γράφοντας πριν από λίγες ημέρες στην «Guardian» (25/7) για την προεδρία Ντόναλντ Τραμπ ο καθηγητής Timothy Garton Ash παρατήρησε ότι το πρόβλημα με τον αμερικανό πρόεδρο δεν έγκειται ούτε στην πολιτική του ούτε στην ιδεολογία του. Το θεμελιακό πρόβλημα βρίσκεται στον χαρακτήρα του ανθρώπου. Εκεί πάσχει θανάσιμα. Εχει λοιπόν σημασία ο χαρακτήρας στην πολιτική; Το […]

Νέα συζήτηση για τη σημασία του δημοψηφίσματος έχει ανοίξει με αφορμή τις προθέσεις που (φαίνεται να) έχει η κυβέρνηση για τη χρησιμοποίησή του στη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος. Βεβαίως, όπως ορθώς επιχειρηματολόγησε ο Βαγγέλης Βενιζέλος, «δημοψήφισμα για το Σύνταγμα, ακόμη και συμβουλευτικό, είναι αντισυνταγματικό». Πρόκειται ουσιαστικά, όπως είπε, για «συνταγματικό λαϊκισμό». Αλλά γενικότερα φαίνεται ότι […]

«Αυτή είναι η Ελλάδα» λοιπόν, καταδικασμένη «σε παντοτινή κρίση –for ever in crisis», όπως έγραφαν σε ένα μάλλον καταθλιπτικό τους άρθρο οι «Financial Times»; Μια χώρα που ενώ πριν από δέκα χρόνια φαντασιωνόταν ότι θα μπορούσε να γίνει Βόρεια Ευρώπη, καταντάει να είναι όπως η Κεντρική ή Λατινική Αμερική, σύμφωνα με την παρατήρηση ενός σχολιαστή […]

Το 1897, μετά το τέλος του καταστροφικού ελληνοτουρκικού πολέμου, η εφημερίδα «Σάλπιγξ» κατηγόρησε την Ευρώπη ότι δεν έκανε τίποτα για να σταματήσει την Ελλάδα από το να πάει στον πόλεμο, «ενώ άριστα εγνώριζε πού θα έφερεν το Ελληνικόν Εθνος η ευγενής του τύφλωσις» (βλέπε Γ.Ν. Γιανουλόπουλος, «Η ευγενής μας τύφλωσις…»). Εκατόν είκοσι χρόνια μετά, είναι […]

Επειδή γνωρίζω δύο-τρία πράγματα από διαπραγματεύσεις, ένα πράγμα μπορώ να πω με σχετική βεβαιότητα και με την επιφύλαξη της πληροφόρησης που έχουμε μέχρι στιγμής για το τι ακριβώς συνέβη (ή δεν συνέβη) στη Διάσκεψη για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας: λύση δεν υπήρξε γιατί κάποιοι δεν ήθελαν τη λύση (ενδεχομένως […]

Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα μια «κοινότητα αξιών». Ετσι ορίζεται από τις συνθήκες αλλά και από την κουλτούρα υποβάθρου που τη στηρίζει –των δημοκρατικών αξιών, των ατομικών δικαιωμάτων, του κράτους δικαίου, της διαφορετικότητας, ανοιχτότητας (openness), ανεκτικότητας, πλουραλισμού. Χωρίς τις αξίες αυτές δεν υπάρχει. Και δεν έχει νόημα να υπάρχει. Ολα […]

Χθες ξεκίνησαν οι εργασίες του πρώτου Συνεδρίου της Δημοκρατικής Συμπαράταξης (ΔΗΣΥ), με το οποίο μορφoποιείται δομικά και νομιμοποιητικά εκ των κάτω ως μείζων πολιτική οντότητα. Το Συνέδριο έχει διπλό στόχο: α) να επεξεργασθεί και υιοθετήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων (Σχέδιο Ελλάδα) για την έξοδο της χώρας από την κρίση αλλά και τη δημιουργία των προϋποθέσεων […]

Την ερχόμενη Τετάρτη 28 Ιουνίου ξεκινά στο Κρανς Μοντανά της Ελβετίας η νέα πενταμερής διάσκεψη (Ελλάδα, Τουρκία, Ην. Βασίλειο, Ελληνοκυπριακή, Τουρκοκυπριακή κοινότητα και με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης – ΕΕ με την ιδιότητα του παρατηρητή) για την προώθηση της επίλυσης του κυπριακού προβλήματος. Η νέα διάσκεψη πραγματοποιείται έπειτα από επίπονες προσπάθειες του γενικού γραμματέα […]

Και η Ελλάδα αλήθεια πού είναι; Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την προηγούμενη εβδομάδα την έκθεση-πρότασή της για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας σε συνέχεια της Λευκής Βίβλου για την εμβάθυνση και μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Δήλωσης της Ρώμης. Η σημαντική αυτή έκθεση πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από την Ελλάδα. Καμιά αντίδραση από […]

«Οποιοδήποτε κόμμα κι αν κερδίσει τις εκλογές, το αποτέλεσμα θα είναι ότι η Βρετανία θα απομακρυνθεί από το όραμα της φιλελεύθερης χώρας, ανοιχτής στον κόσμο και ανεκτικής, όραμα που διαμόρφωνε την ταυτότητα της χώρας εδώ και δεκαετίες» έγραψε ο «Economist». Αλλά τις εκλογές δεν τις κέρδισε τελικά καθαρά κανένα κόμμα –ή μάλλον τις έχασε η […]

Πολλά έχουν γραφτεί για τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, με τον θάνατο του οποίου έκλεισε ένας μεγάλος κύκλος στην ελληνική ιστορία, κυρίως τη μεταπολεμική και μεταπολιτευτική ιστορία του τόπου. Μεταξύ των άλλων πλευρών του αποθανόντος, όπως η βαθιά πίστη στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, τον φιλελευθερισμό του Κέντρου, τη συναινετική προσέγγιση της πολιτικής, τη ρεαλιστική, ορθολογική του προσέγγιση στα […]

Ανήκω στη «Σχολή του Μάντσεστερ», στη μεγάλη ομάδα Ελλήνων δηλαδή που σπούδασαν ή δίδαξαν στο περίφημο πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. Γνωρίζω επομένως την πόλη. Είναι μια μεγάλη πόλη που όμως δεν έχει τόσο τα χαρακτηριστικά της απρόσωπης, χαοτικής μεγαλούπολης, των ανύπαρκτων ή ρευστών ανθρώπινων σχέσεων. Είναι μια πόλη με ζωηρά ανθρώπινο πρόσωπο, με έντονα τα στοιχεία […]

Ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επανέλαβε πρόσφατα ότι είναι πολύ κοντά στο να φορέσει γραβάτα, καθώς θα υπάρξει λύση στο επίμαχο ζήτημα του χρέους. Ωστόσο έχω τη βαθιά υποψία ότι ο κ. Τσίπρας θα επιχειρήσει πιθανότατα να φορέσει όχι «τη γραβάτα του χρέους» αλλά τη «γραβάτα της σοσιαλδημοκρατίας», σε χρώματα σοσιαλδημοκρατίας. Θα επιχειρήσει δηλαδή μια νέα […]

Οι αντιδράσεις των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων (με την εξαίρεση ΚΚΕ, Χρυσής Αυγής) για την άνοδο του Εμανουέλ Μακρόν στην εξουσία στη Γαλλία έδωσαν την εντύπωση ότι έχει επιτευχθεί ένα υψηλό consensus υπέρ της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Και, μολονότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να έχει ενστερνισθεί (και να στηρίζει) τη βαθύτερη, εσωτερική λογική και στόχους της ενοποίησης, […]

Με την ανάδειξη του Εμανουέλ Μακρόν στην προεδρία της Γαλλίας έκλεισε ένας επώδυνος κύκλος υπαρξιακής αβεβαιότητας για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το εφιαλτικό σενάριο της κατάληψης της εξουσίας από τη Μαρίν Λεπέν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου που σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγούσε στην αποσύνθεση της ΕΕ απεφεύχθη. Βεβαίως, υπάρχουν μπροστά τουλάχιστον άλλες τρεις εκλογικές αναμετρήσεις: […]

«Κάντε το όπως ο Μακρόν» έγραφε η Νόνη Καραγιάννη σε ένα ενδιαφέρον κείμενό της το περασμένο Σάββατο στα «ΝΕΑ». Αλλά, αλήθεια, τι πρέπει να κάνουμε «όπως ο Μακρόν»; Πρώτα απ’ όλα, να σημειώσουμε ότι σχεδόν οι πάντες (με την εξαίρεση του ΚΚΕ και της Χρυσής Αυγής) προσπαθούν να οικειοποιηθούν το φαινόμενο Μακρόν. Οι πάντες «ψηφίζουν» […]

«Το πρόβλημα της Ελλάδας βρίσκεται στην αναποτελεσματική διοίκησή της» επαναλαμβάνουν σταθερά εταίροι και θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η διοίκηση είναι όντως το μείζον πρόβλημα. Μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα είναι η ασυνάρτητη σκέψη στην πολιτική και στη διοίκηση. Ερευνητές του φημισμένου ινστιτούτου Max Planck της Γερμανίας έχουν προτείνει ως λύση την πρόσληψη σε ανώτατες διοικητικές θέσεις περίπου […]

«Αυτές δεν είναι εκλογές. Αυτό είναι ένα πραξικόπημα» τιτλοφόρησε άρθρο της στην «Guardian» (18/4) η Α. Perkins ευθύς μετά την ανακοίνωση τους για τις 8 Ιουνίου από την πρωθυπουργό Τερίζα Μέι. Αλλά γιατί είναι πραξικόπημα; Πότε γίνονται ή πρέπει να γίνονται εκλογές σε μια δημοκρατία, ή μήπως δεν πρέπει να γίνονται… καθόλου (sic) προκειμένου να […]

Ουτοπία, μύθος, φαντασίωση, οι τρεις αλληλένδετες και αλληλοτροφοδοτούμενες νοηματικές κατηγορίες μέσα από τις οποίες πορεύεται εν πολλοίς η ανθρωπότητα. Χωρίς την ουτοπία, τον μύθο, τη φαντασίωση η ανθρωπότητα θα ήταν ίσως έκθετη, γυμνή στην αδήριτη τραγικότητα του ορθολογισμού και των αντιφάσεων της πραγματικότητας. Στη δύναμη αλλά και στην απελπισία της βαθύτερης γνώσης των αντιφάσεων αυτών […]

Η πολιτική κουλτούρα της χώρας δεν χαρακτηρίζεται για τα στοιχεία υψηλού ορθολογισμού που περικλείει. Το αντίθετο. Ο ανορθολογισμός, η συνωμοσιολογία, τα σύνδρομα θυματοποίησης, εξαιρετισμού, ανατρεπτισμού, «χορού του Ζαλόγγου», γενικώς «η κουλτούρα των από κάτω» (underdog culture) κυριαρχούν. Και εμποδίζουν τις προσπάθειες για ορθολογικές επιλογές επίλυσης των προβλημάτων, διαχείρισης και εξόδου από την κρίση. Είναι η […]

Οι πολλαπλές περιπτώσεις ευνοϊκής μεταχείρισης του πολιτικού και στελεχικού προσωπικού περιλαμβανομένων και των μελών του Κοινοβουλίου (εξαίρεση από τα μέτρα λιτότητας, διαδοχικές αυξήσεις αποδοχών και μάλιστα στα μουλωχτά, χωρίς διαφάνεια) που έχουν αποκαλυφθεί τελευταία, είναι επιεικώς απαράδεκτες. Αλλά πάνω απ’ όλα συνιστούν ένα κολοσσιαίο πολιτικό λάθος, ιδιαίτερα καθώς συμβαίνουν σε μια στιγμή που περικόπτονται δραστικά […]

Καθώς γιορτάζουμε τα 60 χρόνια Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) αναλογίζομαι την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας, που διανύει τον τριακοστό έβδομο χρόνο συμμετοχής της σε αυτήν. Προσχώρησε, ως γνωστόν, το 1981 ύστερα από μια περιπετειώδη περίοδο σύνδεσης που άρχισε το 1961 με την υπογραφή της Συμφωνίας των Αθηνών, η οποία όμως ουδέποτε εφαρμόστηκε ομαλά για να παγώσει […]

Σε μια πρόσφατη συνάντηση, ευρωπαίος συνομιλητής μού έθεσε το ερώτημα: «Μα τι είναι τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ; Γιατί από μια ευρωπαϊκή θεώρηση εμφανίζεται με οβιδιακές μεταμορφώσεις, από Ακρα Αριστερά, σοσιαλδημοκρατία μέχρι και με ακροδεξιές εθνολαϊκιστικές μεταλλάξεις στις κυβερνητικές του συνεργασίες μεταξύ άλλων» . Πράγματι, όσο περνά ο καιρός τόσο γίνεται δυσκολότερο να εννοιολογήσει κάποιος το φαινόμενο […]

Πολύς λόγος για την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων τις τελευταίες μέρες, αλλά περί τίνος πρόκειται; Με τη φράση «Ευρώπη δύο ή πολλαπλών ταχυτήτων» ή «ευέλικτης ολοκλήρωσης» (flexible integration) ή «διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης» (differentiated integration) ή «μεταβλητής γεωμετρίας» (variable geometry) υπονοείται ένα καθεστώς στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) όπου κάποιες χώρες-μέλη προχωρούν ταχύτερα και βαθύτερα στην ενοποίηση, ενώ […]

Το ΔΝΤ επιστρέφει κυρίαρχο. Καθώς άρχισαν οι διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, ένα πράγμα εμφανίζεται ως βέβαιο: η κατάληξή τους είναι σε μεγάλο βαθμό προδιαγεγραμμένη μετά το πλαίσιο ρυθμίσεων που αποφάσισε το τελευταίο Eurogroup και με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε κυρίαρχη θέση ως “veto player” (παίκτη αρνησικυρίας). Το Eurogroup […]

Η Γερμανία έχει διαπράξει –και διαπράττει –τεράστια λάθη στη διαχείριση της οικονομικής κρίσης της ευρωζώνης και ειδικότερα στην αντιμετώπιση του ελληνικού οικονομικού προβλήματος. Αλλά από το σημείο αυτό μέχρι τη δαιμονοποίηση του Βερολίνου για ό,τι κακό ή στραβό συμβαίνει στη διαδικασία υλοποίησης του προγράμματος διάσωσης (Μνημόνιο, αξιολόγηση κ.λπ.) είναι άστοχο, άδικο και κυρίως ζημιογόνο για […]

Οι κίνδυνοι για την Ελλάδα πολλαπλασιάζονται, χωρίς ίσως να το συνειδητοποιούμε. Η αξιολόγηση δεν φαίνεται μέχρι τη στιγμή που διατυπώνονται οι γραμμές αυτές να κλείνει. Οι προοπτικές ένταξης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) απομακρύνονται όπως άλλωστε το ξεκαθάρισε ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι. Η συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας από την […]

Ενα από τα θέματα που έχει τελευταία θέσει η Αγκυρα στη διαπραγμάτευση για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος είναι η επέκταση των λεγόμενων «τεσσάρων ελευθεριών» που ισχύουν για τις χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) και μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου μετά τη διευθέτηση του προβλήματος. Να διευκρινίσουμε κατά πρώτον ότι όταν μιλάμε για τέσσερις […]

Η διαχείριση των σχέσεών μας με την Τουρκία απαιτεί πάντοτε νηφαλιότητα, ψυχραιμία, αυτοσυγκράτηση παράλληλα με την αποφασιστικότητα των επιλογών μας. Αυτή την περίοδο όμως, που σημειώνεται νέα ένταση στις σχέσεις, οι αρετές αυτές θα πρέπει να ασκηθούν στον ύψιστο βαθμό και για πολλούς λόγους. Αλλά να σημειώσουμε αρχικώς ότι η ένταση προκαλείται από την Τουρκία […]

Από το κακό στο χειρότερο. Το αβέβαιο και δύσκολο ευρωπαϊκό (αλλά και παγκόσμιο) περιβάλλον γίνεται ακόμη πιο αβέβαιο μετά τις τελευταίες εξελίξεις. Και κυρίως γίνεται δυσμενέστερο για την Ελλάδα και τις επιδιώξεις της ιδιαίτερα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι περιπέτειες της δεύτερης αξιολόγησης το πιστοποιούν. Οι πρώτες πράξεις του νέου αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ […]