Κραυγές και ψίθυροι

Δεν πάει ούτε ένας χρόνος που είδα στο Ηρώδειο τους «Πέρσες» σε σκηνοθεσία Αρη Μπινιάρη, σε μία από τις καλύτερες παραστάσεις –εξ όσων βέβαια θυμάμαι –της παλαιότερης σωζώμενης τραγωδίας του Αισχύλου. Αν και θεωρείται κορυφαίο αντιπολεμικό έργο, ο ποιητής, αναφερόμενος στην ήττα των Περσών στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας που είχε συμβεί επτά μόλις χρόνια πριν […]

Το κείμενο θα μπορούσε να είχε τίτλο «Καλοκαίρι 2015 reloaded». Δέκα μέρες μετά την τραγωδία έχει στηθεί στο Διαδίκτυο, στα σόσιαλ μίντια, στην κοινωνία, στις ζωές και τις ψυχές μας ένας καινούργιος «εμφύλιος». Ακριβώς όπως και τότε. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος που οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ θέλουν, ξέρουν και μπορούν να διαχειρισθούν τα λάθη τους, τις […]

Μεγαλύτερη σημασία από ένα λάθος που κάνουμε είναι ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να το διορθώσουμε. Στοιχειώδης εμπειρία ζωής. Απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, να έχουμε αναγνωρίσει το λάθος μας. Για να μην το διορθώσουμε με ένα καινούργιο που θα μας μπλοκάρει μέσα στον φαύλο κύκλο του. Δηλαδή, ό,τι ακριβώς δεν έκανε η κυβέρνηση και ο […]

Στην εποχή της εικόνας, η τραγωδία εικονοποιήθηκε από την πραγματικότητα έτσι ώστε να παραπέμπει σε χολιγουντιανή ταινία καταστροφής. Σε άλλα πλάνα η «Δουνκέρκη», σε άλλα το «Walking dead». Και ολοκληρώθηκε με ήχους που ακόμη και αν δεν τους ακούμε, μπορούμε να τους αναπαράγουμε με τη φαντασία μας (μακάρι να μην μπορούσαμε). Ο θόρυβος της φωτιάς […]

Νομίζω ότι την Τρίτη το απόγευμα, μετά την κηδεία του, θα γυρίσει. Υπάρχει ένα σπάνιο και αχαρτογράφητο είδος ανθρώπων που σου δίνουν την εντύπωση ότι μόνο οι ίδιοι μπορούν να μιλήσουν για την κηδεία τους. Σε αυτό ανήκε ο Μάνος Ελευθερίου. Και είναι σαν να τον βλέπω. Με το λευκό, θερινό του κοστούμι, το πουκάμισο […]

Εχει γίνει viral στο Διαδίκτυο τον τελευταίο καιρό –τουλάχιστον τώρα το είδα εγώ -, την εποχή της αποθέωσης των σωμάτων. Η φωτογραφία μιας γυμνής γυναίκας που πλησιάζει, αν δεν έχει πατήσει, τα ογδόντα. Χωρίς καμία αισθητική επέμβαση, ίσως ούτε καν τη συντήρηση της εντατικής γυμναστικής. Το γλυκό, χαμογελαστό της πρόσωπο σε κάνει να νομίζεις ότι […]

Είναι η χώρα των εκπλήξεων. Αλλά και των μεγάλων αμφισβητήσεων. Μία χώρα στην «εφηβεία», σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές, που παρουσιάζει χαρακτηριστικά αυτής ακριβώς της ηλικίας. Ενθουσιασμός που μπορεί να γυρίσει σε εσωστρέφεια, ανοχή και συγχρόνως πουριτανισμός ως δίχτυ ασφαλείας. Και κοινωνίες που αντέχουν να βγάλουν στο φως τις παθογένειές τους, ανεξάρτητα από το πόσο […]

Δεν είναι μόνο η υπεραξία της νοσταλγίας που μας συνδέει με τα παλιά στέκια της πόλης και μας κάνει να μελαγχολούμε όταν κλείνει κάποιο από αυτά. Αλλωστε, τι νοσταλγία να είχαμε εμείς όταν, με τις φοιτητικές μας οικονομίες, πρωτοπηγαίναμε στο Παρίσι και καμαρώναμε σαν γαλοπούλες καθώς πίναμε με αργές γουλιές τον καφέ μας στο Deux […]

Διαβάζοντας το θέμα της Ελένης Ευαγγελοδήμου, κόλλησα με τον κύριο Σπιρτοκούτη. Ζωή σαν σύγχρονο παραμύθι που αντί για νεράιδες και μάγισσες έχει ιδέες και στοιχήματα ευρηματικότητας και στις ΗΠΑ θα γινόταν σίγουρα ταινία. Ωραία ταινία, γιατί είναι ωραίες οι ιστορίες των ανθρώπων που κάνουν εφικτό αυτό που όλοι οι άλλοι θεωρούν ανέφικτο. Προσπαθώ να φανταστώ, […]

«Λοιπόν Μαρίνα, πώς σου φάνηκε η Σύρα;». «Σαν γεωμετρικό θεώρημα εφαρμοσμένο πάνω σε βράχο». «Ναι, γραμμές κάθετες κι οριζόντιες που κυβίζουν τον τριπλό κώνο σ’ αμέτρητα κομμάτια. Εικόνα του Μπρακ». Ο διάλογος μεταξύ της Γαλλίδας Μαρίνας και του Ελληνα Μηνά, αντικρίζοντας τη Σύρο, είναι από την παράσταση «Μεγάλη Χίμαιρα» του Μ. Καραγάτση. Προσωπικά δεν θα […]

Ανεβήκαμε πάλι στα κάγκελα την περασμένη εβδομάδα. Το θέμα εξάλλου έσταζε ζουμιά λαϊκής οργής. Ενα παιδί, πριν περάσει καλά καλά το κατώφλι της εφηβείας, πέρασε το κατώφλι του θανάτου. Αυτόχειρας δι’ απαγχονισμού. Επειδή δεν άντεχε την κακοποιητική, απαξιωτική, χλευαστική συμπεριφορά στη μικρή σχολική κοινωνία που γι’ αυτό όμως ήταν ο κόσμος ολόκληρος. Κι επειδή πίστεψε […]

Τα σύμβολα της ποπ κουλτούρας εκεί που «γεννήθηκαν», εκεί που «ειδωλοποιήθηκαν». Στον δρόμο, στους τοίχους της πόλης. Η καλλιτεχνική διάσταση αυτού του οποίου η αντιδραστική εκτροπή είναι τα κακότεχνα γκραφίτι που, τα τελευταία χρόνια, έχουν μουντζουρώσει την Αθήνα. Ενας διάσημος street artist που επιλέγει τη χώρα μας για να εκθέσει τα έργα του. Προσωπικά, στο […]

Μεθαύριο, 14 Ιουλίου, συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Ινγκμαρ Μπέργκμαν που έγραψε και σκηνοθέτησε το «Αβγό του φιδιού». Στη μνήμη του λοιπόν θα ήθελα να αφιερώσω το σημερινό κείμενο, αφού τον τίτλο του έργου του το χρησιμοποιούν ακόμη κι αυτοί που δεν έχουν δει την ταινία για να αναφερθούν στη γέννηση του ναζισμού. […]

«Είναι, δηλαδή, ο “πατέρας” της λογοτεχνίας;». «Μα δεν ήθελε να κάνει λογοτεχνία. Παραμύθια έκανε. Ξέρω εγώ τι στο καλό έκανε αυτός ο άνθρωπος; Ηταν ένας; Ηταν άνθρωπος;». Ο διάλογος έγινε χθες το πρωί, με αφορμή τα ομηρικά αρχαιολογικά ευρήματα, ανάμεσα σε εμένα και γνωστό συγγραφέα. Και στην απάντησή του υπήρχε θαυμασμός, δέος και ένας υπαινιγμός […]

Κάθε θρησκεία, εκτός από το δόγμα, τους κανόνες, το πώς αντιλαμβάνεται την αμαρτία αλλά και το πώς πιστοποιεί την άφεσή της, την κοσμοθεωρία της τέλος πάντων, «κουβαλά» και τα λατρευτικά συμπράγκαλα της καθημερινότητας. Ο συμβολισμός τους και ό,τι, τελικά, παγιώνεται ως θρησκευτικό έθιμο μπορεί να είναι πιο δυνατό απ’ αυτήν καθαυτήν την πίστη. Και πιο […]

Σε άλλες εποχές, η «μεγάλη επιτυχία της Αστυνομίας» που αποδείχθηκε άνθρακες, θα μπορούσε να γίνει ρεμπέτικο τραγούδι. Σε άλλες εποχές όμως και η καλλιέργεια της κάνναβης ήταν ελεύθερη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Οι εργαζόμενοι στα κανναβοχώραφα μάλιστα ήταν από τους πιο ακριβοπληρωμένους εργάτες γης, με τα οικονομικά δεδομένα, βέβαια, των αρχών του αιώνα. Και […]

Ενα στρογγυλό, άδειο πιάτο ως όμικρον. Δύο σταυρωτά μαχαίρια, να σχηματίζουν το χι. Και τρία ποτήρια με κρασί το ένα κάτω από το άλλο κάνουν το γιώτα. Ολα μαζί φωτογραφισμένα, να το το «όχι».Δύο κορίτσια με μαγιό, σε παραλία. Να προσπαθούν να ενώσουν τα ανοιχτά χέρια τους σε έναν μεγάλο κύκλο. Δίπλα τους, ένας νεαρός […]

Οταν γεννήθηκε η Αλίκη Γιωτοπούλου – Μαραγκοπούλου, οι γυναίκες, στην Ελλάδα, έκαναν μπάνιο σε διαφορετικές παραλίες από τους άνδρες. Φυσικά δεν είχαν το δικαίωμα ούτε του εκλέγειν ούτε του εκλέγεσθαι. Οταν η Αλίκη έγινε ενός έτους, η Καλλιρρόη Παρρέν –η πρώτη ελληνίδα φεμινίστρια –ήταν εξόριστη στην Υδρα για τις απόψεις της και τη στήριξή της […]

Η Κλωθώ, η νεότερη από τις τρεις Μοίρες που αντιπροσώπευε το παρόν και έκλωθε το νήμα της ζωής του ανθρώπου, την πορεία του πάει να πει από τη ζωή μέχρι τον θάνατο. Ο αργαλειός της Πηνελόπης αλλά και το «Τούκου τούκου ο αργαλειός μου, τούκου κι έρχεται ο καλός μου», τσάμικο με τη φωνή της […]

Το είπε την περασμένη εβδομάδα στα «ΝΕΑ» ο Δημήτρης Λιγνάδης. «Η Αθήνα κατοικείται όχι από ένα σύνολο πολιτών, αλλά από έναν εσμό ιδιωτών». Αυτή η διαπίστωση αποκρυπτογραφεί πολλά ως προς τις συμπεριφορές των κατοίκων της πρωτεύουσας. Οπως, για παράδειγμα, το ότι στον όρο «πολίτης» αναγνωρίζουν κυρίως δικαιώματα και καθόλου υποχρεώσεις. Αλλά και την ιδέα πως […]

Δεν είναι μόνο ο Βέγγος. Είναι ο Λογοθετίδης στο «Ενα βότσαλο στη λίμνη», ο Φωτόπουλος στο «Ο Θόδωρος και το δίκαννο», ο Χατζηχρήστος και ο Ηλιόπουλος στο «Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες», ο Κωνσταντίνου στο «Η γυνή να φοβήται τον άνδρα», ο Αυλωνίτης και ο Ρίζος στους «Γαμπρούς της Ευτυχίας», ο Σταυρίδης και ο Γκιωνάκης στα «Κίτρινα […]

Ενας πατέρας, συγκλονισμένος από τον θάνατο του γιου του. Η ιεροτελεστία αποχαιρετισμού του άψυχου σώματος γίνεται ένα είδος πουργκατόριου. Ο πατέρας συνομιλεί με τον κόσμο των νεκρών… Αν σας περιέγραφαν με τα παραπάνω λόγια την υπόθεση ενός μυθιστορήματος, θα σας προκαλούσαν το ενδιαφέρον να το διαβάσετε; Πάντως αυτή είναι η υπόθεση του μυθιστορήματος του Τζορτζ […]

Το έχουμε πει, το έχουμε ακούσει, το έχουμε γράψει, το έχουμε διαβάσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Το ρηθέν από τον Μάνο Χατζιδάκι περί του τέρατος που όσο το συνηθίζεις αρχίζεις και του μοιάζεις. Αποτυπώνει άλλωστε εξαιρετικά γλαφυρά αυτό που ζούμε στον καιρό της κρίσης. Πλην όμως τα τέρατα δεν μοιάζουν πάντα με Σκύλλες και […]

Τα τελευταία χρόνια το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει πρωταγωνιστήσει στην ειδησεογραφία για λόγους όμως που ουδεμία σχέση έχουν με την παιδεία. Ούτε την κατά Πλάτωνα που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ηθική συγκρότηση του ατόμου και θεμέλιο λίθο της ιδανικής πολιτείας, ούτε –τραγική ειρωνεία! –την κατά Αριστοτέλη που, θεωρώντας τον άνθρωπο «ζώον κοινωνικόν και φύσει […]

Αν γκουγκλάρετε τη λέξη «Εσθονία», οι ελληνικοί σύνδεσμοι θα σας παραπέμψουν στο περσινό καλοκαίρι και στις εκδηλώσεις μνήμης που έγιναν στο Ταλίν –στα πλαίσια της ευρωπαϊκής προεδρίας –για τα θύματα του κομμουνισμού και του ναζισμού. Κάτι που, αν θυμάστε, είχε ζεστάνει τα εμφυλιοπολεμικά «κουμπούρια» που, στα καθ’ ημάς, εξακολουθούν να αχνίζουν μετά από εβδομήντα χρόνια. […]

Το λαϊκό αίσθημα δεν είναι διακόπτης που αναβοσβήνει κατά βούληση της κυβέρνησης. Πριν πάω στα τωρινά, να θυμίσω κάτι περασμένα. Ηταν 1999. Αύγουστος. Και είχε προηγηθεί ένα διάστημα κατά το οποίο οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας Γιώργος Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ προσπαθούσαν για την προσέγγιση των δύο χωρών κυρίως σε θέματα «χαμηλής πολιτικής», δηλαδή […]

Συμφωνώ ότι ο καιρός δεν είναι πλέον μια μετεωρολογική καταγραφή, αλλά έχει να κάνει με την τρύπα του όζοντος, το λιώσιμο των παγετώνων και διάφορα άλλα που απειλούν τον πλανήτη. Ωστόσο, έχω την εντύπωση ότι η υπερβολική ενασχόληση με τα καιρικά φαινόμενα άρχισε από τότε που τα «κορίτσια του καιρού» έγιναν σταρ της ιδιωτικής τηλεόρασης. […]

Εχουμε μάθει να πιπιλάμε το «μία εικόνα, χίλιες λέξεις». Αν και είμαι υπέρ των λέξεων, δεν μπορώ να υποτιμήσω τη δύναμη της εικόνας, ειδικά στην εποχή του Διαδικτύου. Αν μη τι άλλο, είναι μια παγκόσμια «γλώσσα» που δεν χρειάζεται μετάφραση. Εδώ και περίπου τρία χρόνια, λοιπόν, μας έχουν στοιχειώσει οι φωτογραφίες από τη Μόρια. Η […]

Το επεισόδιο έκανε τον γύρο του Διαδικτύου και δίχασε το ελληνικό κοινό με ένταση και πάθος που, πέραν της γραφικότητας, κατέδειξαν, για άλλη μια φορά, εμμονές και στερεότυπα. Καλώς απευθύνθηκε ο νεαρός στον γάλλο πρόεδρο στον ενικό και με το υποκοριστικό του; Καλώς του «τα έχωσε» ο Μακρόν; Δεν θα ήταν καλύτερα αν τον επέπληττε […]

Ο Μαρκ Μαζάουερ είναι ο πιο δημοφιλής ιστορικός της εποχής μας. Ειδικά στην Ελλάδα, τα βιβλία του που αναφέρονται στη χώρα μας όπως το «Θεσσαλονίκη, Πόλη των φαντασμάτων» και «Στην Ελλάδα του Χίτλερ», παρότι ογκώδη, συναγωνίζονται σε πωλήσεις διάσημους συγγραφείς μυθιστορημάτων. Εχω δει να διαβάζουν (και έχω διαβάσει κι εγώ) Μαζάουερ σε παραλίες. Κάτι που […]

Η προσφυγιά δεν έχει εθνικό, χρονικό ή κοινωνικό πρόσημο. Είναι μια αόρατη κλωστή που δένει τους ανθρώπους όταν γίνονται ένα κομβόι που ξεκινάει από κάτι συγκεκριμένο, οικείο, αγαπημένο, στέρεο, ασφαλές για να πάει προς μια εύθραυστη, ασαφή, επισφαλή, ξένη και, κατά κανόνα, εχθρική πραγματικότητα. Είναι μια βίαιη ανατροπή της συνέχειας της ζωής. Οχι της βιολογικής […]

Οταν πρωτοβλέπαμε τα ντοκιμαντέρ του Κουστό στην ασπρόμαυρη τηλεόραση και φανταζόμασταν τα χρώματα της θάλασσας και των κοραλλιών όχι μόνο ο όρος «ανανεώσιμες πηγές ενέργειας» αλλά και η οικολογία ακούγονταν, τουλάχιστον σε εμάς τους πολλούς, ως σανσκριτικά. Οταν, παιδιά, διαβάζαμε τον «Δεκαπενταετή πλοίαρχο», το «Ταξίδι στο κέντρο της Γης», τις «20.000 λεύγες υπό τη θάλασσα» […]

Για την πολιτική και τη δημοκρατία έχουν διατυπωθεί πολλοί ορισμοί. Τόσο μεγάλες έννοιες όμως δεν συμπιέζονται σε λίγες λέξεις. Οπου υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγων υπάρχει πάντα η περίπτωση οι ιδιαίτερες αποχρώσεις να εξαπλωθούν ως βασικό χρώμα και, τελικά, να αλλοιώσουν τη χρωματική ισορροπία του πίνακα –εφόσον μιλάμε με όρους ζωγραφικής. Θεωρητικά λοιπόν οι αποφάσεις στην […]

Θυμάστε εκείνα τα συνθήματα υψηλού λαϊκού φρονήματος που συντηρούσαν με ληγμένες εμμονές την εθνική μας αξιοπρέπεια; Θυμάστε που φωνάζαμε ότι δεν θέλαμε να γίνουμε τα γκαρσόνια των ξένων; Τότε, την πρώτη δεκαετία της Μεταπολίτευσης, όταν ο τουρισμός μάς φαινόταν μια παραφυάδα του ιμπεριαλισμού; Και οι τουρίστες κάτι σαν αποικιοκράτες με φωτογραφικές μηχανές; Ε, να τα […]

Ντάλα μεσημέρι, ντάλα πρωτοκαλόκαιρο με ζέστη, υγρασία και συννεφόκαμα που κάνουν την ατμόσφαιρα ανυπόφορη. Περπατάω στο πεζοδρόμιο της Πλατείας Συντάγματος, από την πλευρά της Ερμού, ανάμεσα σε δεκάδες άλλους ταλαιπωρημένους αθηναίους και κινέζους, γιαπωνέζους, ρωσόφωνους τουρίστες. Κρατάω σακούλες και νιώθω ότι το περπάτημά μου είναι βαρύ, ατσούμπαλο, κουρασμένο (μαμά, γερνάω). Φαντάζομαι και την έκφραση του […]