Κραυγές και ψίθυροι

Ας κάνουμε μια προβολή. Να υποθέσουμε ότι είμαστε –η χώρα εννοώ –μια οικογένεια. Και έρχεται στο σπίτι μας ένας επισκέπτης. Αν μας ζητήσει ένα ποτήρι νερό, επειδή είμαστε φιλόξενοι, θα του φέρουμε ολόκληρη την κανάτα. Αν όμως φεύγοντας πάρει μαζί του το ποτήρι, εμάς μεν δεν θα μας λείψει διότι τα ντουλάπια μας είναι γεμάτα […]

Θυμάμαι μια γελοιογραφία στο περιοδικό «New Yorker» την εποχή που είχε αρχίσει να εφαρμόζεται στις ΗΠΑ η απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Αποτελούνταν από δύο σκίτσα. Στο πρώτο, οι πελάτες ενός εστιατορίου συνέχιζαν να τρώνε ατάραχοι ενώ κάποιος ανάμεσά τους τους σημάδευε με όπλο. Στο δεύτερο, οι πελάτες ήταν πανικόβλητοι γιατί κάποιος κάπνιζε. Η […]

Δεν θα αναφερθώ ειδικά στη Μεσόγειο, παρόλο που θεωρώ ότι είναι η ωραιότερη θάλασσα του πλανήτη μας. Ιδανική θερμοκρασία (όχι σαν τις θάλασσες – σούπες των τροπικών), ο τέλειος κυματισμός (ούτε τα τεράστια κύματα του Ατλαντικού ούτε οι ακύμαντες λίμνες του Ινδικού) με αμμουδιές «φιλικές στις πατούσες» που δεν κατακρεουργούνται από θραύσματα των κοχυλιών όπως […]

Με αμηχανία και προβληματισμό διαβάζω τα αποτελέσματα της έρευνας. Και μου προκαλούν συνειρμούς που με πάνε άλλοτε στο παρελθόν και άλλοτε στο μέλλον. Μοιραία, όσο μελαγχολικές και αν είναι τέτοιες αναγωγές, σκέφτομαι τι θα απαντούσε η δική μου γενιά, αν μας γίνονταν, την εποχή που ήμαστε σε αντίστοιχες ηλικίες, τέτοιες ερωτήσεις. Και καταλήγω στο ότι […]

Και θλίψη και πόνος και οργή και αγανάκτηση και συντριβή. Μια φίλη μου είπε ότι λιποθύμησε καθώς άκουγε από την τηλεόραση την περιγραφή όσων συνέβαιναν πίσω από τα κλειστά παράθυρα του σπιτιού στη Λέρο. Και δεν έχω λόγο να μην την πιστεύω. Η υπόθεση αυτή μας συγκλόνισε όλους, μας έκανε να σκύψουμε πάνω από παθογένειες […]

Ο τίτλος σημαίνει στα ελληνικά «Η γη τρέμει». Και αναφέρεται στην ταινία που γύρισε το 1948 ο Λουκίνο Βισκόντι. Εκτυλίσσεται σε ένα παραθαλάσσιο χωριό της Σικελίας, το Ατσι Τρέτσα, οι κάτοικοι του οποίου ίσα ίσα καταφέρνουν να επιβιώσουν με τα ελάχιστα χρήματα που τους απομένουν από το ψάρεμα, όσα δηλαδή τους αφήνουν οι μεγαλέμποροι. Μια […]

«Είναι τρελοί αυτοί οι Ιταλοί». Την παραφρασμένη ατάκα την άκουσα και τη διάβασα αρκετές φορές («ποδοσφαιρικά» όμως, δηλαδή θετικά διατυπωμένη) τις τελευταίες ώρες. Από τότε που οι πολιτικές εξελίξεις ανέδειξαν ως πρωταγωνιστή τον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζο Ματαρέλα. Σε έναν ρόλο που του επιτρέπει μεν το Σύνταγμα της χώρας του αλλά εξαγριώνει το μαύρο […]

Ολο και πιο συχνά τελευταία έχω την επιθυμία να αποδράσω στο μέλλον. Οχι για πολύ ούτε για να ξεφύγω από το παρόν. Για λίγο, ίσα ίσα να προλάβω να δω πώς θα καταγραφεί τελικά αυτή περίοδος μετασχηματισμού που διάγουμε. Θα μείνει σαν μία περίοδος «νεκρή», με κατεβασμένο τον γενικό, κάτι σαν αγρανάπαυση ώστε να προλάβει […]

«Πεθαίνουν» οι ποιητές και συγγραφείς; Και πώς πιστοποιείται η «ζωή» τους; Από το φθαρτό σώμα τους ή από το άφθαρτο έργο τους; Τι έχει μεγαλύτερη σημασία; Το πόσα χρόνια έζησαν ή το πόσα έργα έγραψαν; Αν ο θάνατος ορίζει τη ζωή, πώς ορίζεται ο «θάνατος» ενός συγγραφέα; Οταν σταματάει να γράφει ή όταν σταματάει να […]

Η Πανωραία και η Ευρυδίκη με τα αρχαιοελληνικά ονόματα, οι κόρες της Κατίνας και του Γιάννη, είναι δύο γυναίκες που με τιμούν με τη φιλία τους. Λαμπρές επιστήμονες, με σπουδαία διεθνή σταδιοδρομία, είναι πάνω απ’ όλα Ιμβριες. Πρόκειται γι’ αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχουν κάποιοι. Να αναδύεται η καταγωγή τους με έναν τρόπο που […]

Τα μουρμουρητά έχουν αρχίσει εδώ και μέρες με αφορμή την επίσκεψη στην Ελλάδα του Κάρολου και της Καμίλα. «Μα γιατί τους δίνουμε τόση σημασία; Ποιοι είναι αυτοί; Τι σημαντικό έχουν κάνει; Ξέρετε τι μεγάλο κακό προκάλεσε ο παππούς του Κάρολου στην Ελλάδα; Μήπως είστε τίποτα βασιλικοί και ασχολείστε με αυτούς;». Ούτε βασιλικοί ούτε δυόσμοι. Ανθρωποι […]

Την περασμένη εβδομάδα πήγα στο σουπερμάρκετ. Υποκατάστημα γνωστής και μεγάλης αλυσίδας σε μεσοαστικό προάστιο. Στο καροτσάκι μου είχα αφήσει δύο μεγάλες επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες, από αυτές που «αγαπήσαμε» τελευταία, και μια θερμομονωτική για προϊόντα ψυγείου όταν κατέβηκα για δυο λεπτά στον κάτω όροφο με τα απορρυπαντικά. Στο ταμείο, διαπίστωσα ότι οι τσάντες μου (συνολικής αξίας λιγότερης […]

Οταν είχα δει τον «Κύκλο των χαμένων ποιητών», ενθουσιάστηκα. Είναι πολύ παρηγορητικό να συντονίζεσαι με την ιδέα ότι η ποίηση θα σώσει τον κόσμο. Οταν όμως το καλοσκέφτηκα, συνειδητοποίησα ότι κανένας από τους ποιητές που ήξερα μέχρι τότε (ισχύει απόλυτα και για όσους γνώρισα αργότερα) δεν ροβολάει σε λιβάδια πηδώντας φράχτες ενώ τον ακολουθούν οι […]

Από τότε που έσκασε το σκάνδαλο Γουάινστιν, ως αντίδραση στο οποίο γιγαντώθηκε το κίνημα #Metoo, οι μεγάλες παγκόσμιες καλλιτεχνικές διοργανώσεις έχουν το πρόσημο «μετά το #Metoo». Τα πρώτα μετά το #Metoo Οσκαρ, το πρώτο μετά το #Metoo Φεστιβάλ των Καννών (προχθές είχαμε και την πρώτη μετά το #Metoo Γιουροβίζιον). Κάτι που επιβεβαιώνει την τεράστια απήχηση […]

Οταν ήμασταν παιδιά (πολύ παιδιά δηλαδή, το πολύ μέχρι 12 ετών) και θέλαμε να εκφράσουμε την επαναστατικότητά μας και την αντίδρασή μας απέναντι σε αυτό που αργότερα μάθαμε ότι λέγεται κατεστημένο, τα πράγματα ήταν απλά και ξεκάθαρα. Αλλωστε οι εναλλακτικές δεν ήταν πολλές. Ή φωνάζαμε μπροστά στους μεγάλους, άνευ λόγου, κακές λέξεις όπως «άι στο […]

Από τη μία είναι η επίσημη Ιστορία. Η παράθεση των γεγονότων. Βέβαια και αυτή εξαρτάται από το ιδεολογικό ή πολιτικό πρίσμα του εκάστοτε «αφηγητή». Αλλιώς θα μιλήσει για τον Εμφύλιο ένας αριστερός, αλλιώς ένας δεξιός ιστορικός. Αλλιώς θα αναφερθεί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ένας Γερμανός και αλλιώς ένας Αγγλος. Ισως μάλιστα, αλλιώς ένας στρατιωτικός και […]

Εγώ πάντα με την Καμίλα ήμουν. Από τότε δηλαδή που έγινε γνωστό το ειδύλλιό της με τον Κάρολο, ενώ εκείνος ήταν ακόμη παντρεμένος με την Νταϊάνα. Και ο λόγος ήταν ότι σε αυτήν την ιστορία των βασιλικών ερώτων ανατράπηκαν όλα τα κλισέ. Είκοσι ετών ήταν η Νταϊάνα όταν παντρεύτηκε τον κατά 13 χρόνια μεγαλύτερό της […]

Το θυμάμαι εκείνο το καλοκαιρινό βράδυ στα πρώτα μπουμπουκιάσματα της νιότης μου. Από μια παράξενη συνθήκη, από αυτές που συχνά σκαρώνει η μνήμη, θυμάμαι, αν και ουδεμία σχέση έχω με τη Θεσσαλονίκη, πού και με ποιους ήμουνα όταν το μάθαμε. Μη σας πω και τι φορούσα. Ο λόγος δεν έχει σχέση μόνο με αυτό καθαυτό […]

Την περασμένη εβδομάδα η φωτογραφία του συνδικαλιστή της ΔΕΗ, κατά τη διάρκεια της πορείας διαμαρτυρίας, με το μπεγλέρι στο χέρι, να ρεποσάρει (όπως λέμε στο χωριό μου) πάνω στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη προκάλεσε την οργή του κοινού και των δημοσιολογούντων. Δύο τρεις μέρες αργότερα, οι ζέστες έσφιξαν και ένας καψωμένος κύριος βρήκε απόλυτα φυσιολογικό […]

Ο τίτλος, «κλεμμένος» από το περσινό Athens Pride, είναι, κατά τη γνώμη μου, το αυτονόητο συμπέρασμα και σχόλιο στο οποίο μπορεί να καταλήξει κάποιος διαβάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας της TUI για τη νεολαία της Ευρώπης. Διότι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία είναι πολίτευμα που επιδιώκει και χρειάζεται εκπαιδευμένους πολίτες. Και αν ούτε καν ένας στους δέκα […]

«Της Φραγκογιαννούς άρχισε πράγματι “να ψηλώνη ο νους της”. Είχε “παραλογίσει” επί τέλους. Επόμενον ήτο, διότι είχεν εξαρθή εις ανώτερα ζητήματα. Εκλινεν επί του λίκνου. Εχωσε τους δύο μακρούς, σκληρούς δακτύλους μέσα εις το στόμα του μικρού διά να το “σκάση”. Ηξευρεν ότι δεν ήτο τόσον συνήθεια “να σκάζουν” τα πολύ μικρά παιδιά. Αλλ’ είχε […]

Μεγάλωσα με ιστορίες από την Κατοχή που, όταν ήμουν παιδί, ήταν μια «παρούσα» ιστορία. Μόνο είκοσι πέντε χρόνια είχαν περάσει άλλωστε, όσα από το 1993 μέχρι σήμερα. Θυμάμαι τη μάνα μου να μου λέει πως αν δεν φάω και την τελευταία μου μπουκιά, θα «ξαναγινόταν Κατοχή». Ακρως αντιπαιδαγωγικό αλλά πιστεύω ότι, κατά βάθος, εξέφραζε με […]

«Πρωτογνώρισα» τον Ιαν ΜακΓιούαν όταν διάβασα την «Εξιλέωση» που ίσως την ξέρετε από την κινηματογραφική της μεταφορά σε σκηνοθεσία Τζο Ράιτ (οι σκηνές όπου «πρωταγωνιστεί» η πλάτη της Κίρα Νάιτλι με το σμαραγδί εξώπλατο φόρεμα είναι από τα πιο υψηλής αισθητικής στιγμιότυπα που έχω δει τα τελευταία χρόνια στον κινηματογράφο). Αυτό στάθηκε η αφορμή να […]

Στο γύρισμα της χιλιετίας πριν από 18 χρόνια, οι «ειδικοί» προέβλεπαν τις θεμελιώδεις αλλαγές που θα έφερνε, από το ξεκίνημά του ακόμη, ο νέος αιώνας. Στο γύρισμα της χιλιετίας ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ ήταν 16 ετών. Και βέβαια, ούτε ο ίδιος ούτε οι «ειδικοί» φαντάζονταν ότι αυτός ήταν που θα άλλαζε εκ θεμελίων την έννοια της […]

Η αφορμή να ακούσω πρώτη φορά για Αιγυπτιώτες ήταν μία φίλη της μητέρας μου. Με είχε εντυπωσιάσει το επίθετό της. Εμοιαζε βγαλμένο από μυθιστόρημα ή από ασπρόμαυρη ελληνική ταινία. Η κυρία Ροδοκανάκη! Που η αλεξανδρινή της καταγωγή υπογραμμιζόταν επισταμένως, περίπου ως δεύτερο επίθετο, και παρέπεμπε όχι τόσο σε ελίτ αλλά σε αυτό που αργότερα έμαθα […]

Λίγα χρόνια μετά την Κατοχή, εκεί προς το τέλος της δεκαετίας του 1940, ο Γιάννης Τσαρούχης είχε κάνει μία έκθεση στην Αθήνα. Η διάρκεια της έκθεσης παρήλθε χωρίς όμως να έχει πουληθεί ούτε ένας πίνακας. Την ημέρα που τους κατέβαζε πέρασε από εκεί ο φίλος του Μ. Καραγάτσης. Και ο Τσαρούχης τού είπε: «Ετσι, μόνο […]

Σε περασμένες δεκαετίες, όταν ακόμη στα αθηναϊκά θέατρα ανέβαιναν επιθεωρήσεις, αμέσως μετά το Πάσχα περιμέναμε να ανακοινωθεί τι θα δούμε το καλοκαίρι. Ξέραμε ότι (ελέω, κυρίως, Ελεύθερου Θεάτρου και, κατόπιν, Ελεύθερης Σκηνής) τίτλοι και ατάκες θα περνούσαν στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, θα εμπλούτιζαν τις χιουμοριστικές μας αναφορές, θα δημιουργούσαν καινούργιους κώδικες. Η ιδιωτική τηλεόραση έφερε […]

Το πασίγνωστο απόφθεγμα του Σαρτρ που βάζω ως τίτλο το χρησιμοποιούμε κατά κόρον (πολλές φορές μάλιστα παραφράζοντάς το και δημιουργώντας λογοπαίγνια), το καταντήσαμε κλισέ και λίγο ξεχάσαμε την έννοιά του. Οτι πρόκειται, δηλαδή, για την πιο λιτή αλλά και ουσιαστική περιγραφή του ρατσισμού. Πιο κατανοητό και ακόλουθο των κωδίκων της εποχής μας είναι ίσως το […]

Αρχισα να διαβάζω τη συνέντευξη της Marsha Ivins με ένα προανάκρουσμα βαρεμάρας. Τα διαστημικά ταξίδια δεν προκαλούν την έκσταση που προκαλούσαν παλαιότερα –αν και ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης Νίκος Παππάς, προσβλέποντας ίσως σε μια διαγαλαξιακή Ελλάδα, έστειλε, ως ηλεκτρονική ευχετήρια κάρτα για το Πάσχα, ένα διαστημόπλοιο που εκτοξεύεται μέσα από ένα αβγό. […]

Εχουν περάσει πάνω από 150 χρόνια από εκείνη την ανοιξιάτικη ημέρα που ο 30χρονος, τότε,συγγραφέας, φωτογράφος, μαθηματικός και κληρικός Τσαρλς Λούτγουιτζ Ντότζσον, γνωστός με το ψευδώνυμο Λούις Κάρολ, πήγε μια εκδρομή στο δάσος, στα πέριξ της Οξφόρδης, με τον πρύτανη του κολεγίου του Χένρι Λίντελ και τις κόρες του Λορίνα, Ιντιθ και Αλις Λίντελ. Για […]

Διαβάζοντας για τη συσκευή Seatrac του Ιγνάτιου Φωτίου, συνειδητοποίησα μια πραγματικότητα που θα έπρεπε να μας πληγώνει. Νησιώτισσα γαρ αλλά και από τους ανθρώπους που «στραγγίζουν» το καλοκαίρι τους (που σημαίνει ότι έχω στο ενεργητικό μου χιλιάδες ώρες στις ελληνικές παραλίες), δεν θυμάμαι να έχω δει πολλές φορές ανθρώπους με κινητικά προβλήματα στις θάλασσές μας. […]

Ο παππούς μου όταν έφυγε, κακήν κακώς, το 1922 από το Αϊβαλί, πήρε μαζί του το βιολάκι του, το μαντολίνο του και τα τρία αγαπημένα του βιβλία από την οικογενειακή βιβλιοθήκη. Και όταν αργότερα διηγούνταν σε εμάς, τα εγγόνια του, το χρονικό της προσφυγιάς, έλεγε: «Δεν με νοιάζει τόσο που αφήσαμε πίσω μας όλα αυτά […]

Πριν από τρεις μέρες παρακολούθησα αποσπάσματα της κατάθεσης του εμπνευστή και ιδρυτή τουFacebookΜαρκ Ζάκερμπεργκ στην επιτροπή του Κογκρέσου. Μου φάνηκε σαν παράσταση από αυτές που σκαρώνει η πραγματικότητα και που εικονογραφεί σεliveμετάδοση και με τον πιο διακριτό τρόπο, κάτι που εδώ και πολύ καιρό προσπαθούμε να διατυπώσουμε με αναλύσεις και θεωρίες, κρατώντας μακρύτερες ή κοντινότερες […]

Ηταν το πρώτο που μου ήρθε στο μυαλό όταν άκουσα για τα μαθήματα ιερογλυφικών στην Αθήνα. Ο τίτλος –παράφραση του μυθιστορήματος της Αγκαθα Κρίστι –ενός κύκλου επεισοδίων των «Δέκα μικρών Μήτσων», στην αρχή ακόμη της καριέρας τους, με τον Λάκη Λαζόπουλο ως μάνα Μήτση που πήγαινε ταξίδι στην Αίγυπτο. Ηταν σαν να άκουσα τη χαρακτηριστική […]

Δεν έχω προσωπικές μνήμες από την είδηση για το πρώτο ταξίδι του ανθρώπου στο Διάστημα, μεγάλωσα όμως σε μια εποχή αθωότητας που η προοπτική της διαπλανητικής ζωής ήταν κάτι απόλυτα συνδεδεμένο, ταυτόσημο θα έλεγα, με την προοπτική και την εξέλιξη. Ο Γκαγκάριν, αυτό το όνομα που έμοιαζε περισσότερο με ήχο, ήταν ένας θρύλος ακόμη και […]

«Στη βρύση τη βουνίσια σιμά είναι η φλαμουριά» και άλλα τέτοια ειδυλλιακά και βουκολικά, μνήμες από τα αναγνωστικά του Δημοτικού, αναφορές στον Στέφανο Γρανίτσα και στα «Αγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου», σκηνές από τις επαναλήψεις της «Αστέρως» με τη Βουγιουκλάκη μελαχρινή. Και τις άλλες κοπέλες του χωριού που κρατούσαν τη στάμνα […]