Βουστροφηδόν

Εκ πρώτης όψεως το δίλημμα μοιάζει απλοϊκό –τόσο απλοϊκό, αν μου επιτρέπετε, ώστε να μας βάζει σε υποψίες ότι εσκεμμένα υποκρύπτει μια μεγάλη διανοητική παγίδα ή, έστω, μια θεμελιώδη παρανόηση. Τηρουμένων των αναλογιών θα ήταν σαν κάποιος να μας ρωτούσε εάν θέλουμε να ζήσουμε πλούσιοι κι ευτυχισμένοι ή φτωχοί και δυστυχισμένοι. Από τη μια πλευρά […]

Στη διαχρονική σχέση μας με τους Ρώσους η ανατροφοδότηση μεταξύ αλήθειας και μύθου είναι συνεχής, όπως είναι και διαρκής η διολίσθηση από την τραγωδία στη φάρσα. Οι σκλαβωμένοι Ελληνες γαλουχούνται με τον θρύλο ενός ξανθού γένους χριστιανών που θα τους απελευθερώσει από τους μουσουλμάνους. Κατά τη διάρκεια του Ρωσο-Οθωμανικού Πολέμου ο θρύλος βρίσκει ευήκοα ώτα […]

«Κάθε βιβλιοπωλείο συμπυκνώνει τον κόσμο. Είναι οι διάδρομοι ανάμεσα στα ράφια και όχι οι εναέριες διαδρομές που ενώνουν μια χώρα και τις γλώσσες της, με τις απέραντες περιοχές όπου ομιλούνται άλλες γλώσσες. Δεν είναι κάποιο διεθνές σύνορο που πρέπει να διασχίσει κανείς παρά ένα βήμα –ένα απλό βήμα –αυτό που σε κάνει να αλλάξεις τοπίο […]

Το αμίμητο μήνυμα στο Twitter του Τέρενς Κουίκ μεσουράνησε την περασμένη εβδομάδα στο Διαδίκτυο και βρίσκεται ήδη θαμμένο στο νεκροταφείο με τις θνησιγενείς εξυπνάδες. Ο υφυπουργός των Εξωτερικών, αρμόδιος για τον Απόδημο Ελληνισμό, αλλά και για την Απόδημη Ορθοδοξία, όπως έμελλε να αποδειχτεί, ευχαρίστησε τον Χριστό, την Παναγία και τη «θεότητα των Ταϊλανδών» (sic) που, […]

Ο Γιάννης Μαρής, κατά κόσμον Γιάννης Τσιριμώκος, ο αδιαφιλονίκητος πατριάρχης του ελληνικού αστυνομικού μυθιστορήματος τα μεταπολεμικά χρόνια, βρισκόταν στο πικ της δημοφιλίας του τον σκληρό Ιούλιο του 1974. Η μοίρα το θέλησε να συνδεθεί (αλλά και να αποσυνδεθεί πρόωρα) με έναν αληθινό ιερωμένο, που άκουγε στο κοσμικό όνομα Μιχάλης Μούσκος, αλλά το πανελλήνιο επρόκειτο να […]

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΠΟΔΕΚΤΟ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΚΑΤΕΘΕΣΑΝ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΣΤΟ EUROGROUP ΤΗΣ 25-06-2015 ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΔΥΟ ΜΕΡΗ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥΣ: ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΙΤΛΟΦΟΡΕΙΤΑΙ «REFORMS FOR THE COMPLETION OF THE CURRENT PROGRAM AND BEYOND» («ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ […]

Ακόμη και αν δεν έχετε δει την ίδια την ταινία, δεν μπορεί, κάπου θα έχει πάρει το αφτί σας το ομώνυμο τραγούδι. Το ερμήνευε η Λούλου, μια διάσημη ποπ σταρ εκείνων των ημερών, που έπαιζε και στην ταινία: «Στον κύριό μας, με αγάπη» («To sir, with love», 1967). Μία από τις κορυφαίες εμπορικές και καλλιτεχνικές […]

Οι θρησκευτικοί μύθοι με τους πολιτικούς μύθους έχουν συνήθως παρόμοια δομή κι εξυπηρετούν πάνω – κάτω τις ίδιες ανάγκες. Υπό αυτό το πρίσμα φαντάζει ίσως λιγότερο εξωφρενική η πρότασή μου να διδάσκεται στους πρωτοετείς της παλιάς μου σχολής, της Παντείου (τότε ήταν ακόμη γένους θηλυκού), το προπατορικό αμάρτημα. Προσοχή. Δεν προτείνω καμία παρά φύσιν συγχώνευση […]

Στην κωμωδία του Τζέι Ρόατς Πεθερικά της συμφοράς (Meet the Fockers, 2004) ο Ρόμπερτ ντε Νίρο, ως μονόχνωτος κι ελαφρώς παρανοϊκός πρώην πράκτορας της CIA, συναντάει τους γονείς του γαμπρού του, ένα ζευγάρι πρώην χίπηδων, ερμηνευμένο σπαρταριστά από τον Ντάστιν Χόφμαν και την Μπάρμπαρα Στρέιζαντ. Σε μία από τις πολλές επεισοδιακές σκηνές (τη μεταφέρω εκ […]

Την Τρίτη 12 Ιουνίου, εκείνο το θερμό βράδυ με τις ξαφνικές μπόρες (καλησπέρα τροπικό κλίμα, καληνύχτα μεσογειακό), στη φιλόξενη αίθουσα του ξενοδοχείου Divani Caravel ο Ευάγγελος Βενιζέλος και ο Διονύσης Σαββόπουλος, δύο εμβληματικές φιγούρες της δημόσιας ζωής, χορτάτες από τους πιο φλογερούς επαίνους και τα πιο τοξικά σχόλια, έκλειναν τις εργασίες του δεύτερου συνεδρίου του […]

Ο βρετανός ιστορικός Κιθ Λόου στον «Ολεθρο» (Ψυχογιός, 2014) αναφέρει πως ανάμεσα στα αποτυπώματα που άφησαν οι Γερμανοί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, εκτός από την καμένη γη και την ανείπωτη οδύνη, ήταν και το γενετικό τους υλικό. Πρωτοπόροι δωρητές σπέρματος, με ή χωρίς τη συγκατάθεση των γυναικών στις κατεχόμενες χώρες, οι Φρίτσηδες έσπειραν χιλιάδες […]

Τα βαφτίσια του γειτονικού μας κράτους δοκίμασαν ποικιλοτρόπως τον ορθολογισμό μας –μια εθνική αρετή, ας το παραδεχτούμε επιτέλους, που δεν είναι και το δυνατό μας σημείο. Επιτρέψτε μου να καταδείξω το μέγεθος του παραλογισμού με μια αλληγορική εικόνα. Υποθέστε ότι δύο συνέταιροι δίχως άλλο δεσμό μεταξύ τους πέρα από τα συμφέροντα της εταιρείας τους (Tsipras […]

Για τον Ιησού Χριστό της θρησκευτικής πίστης οι απόψεις διίστανται, αναλόγως με το δόγμα που ασπάζεται κάθε χριστιανός, αφ’ ης στιγμής όμως μιλάμε για δόγματα, μοναδικό προαπαιτούμενο είναι η πίστη και οι αποδείξεις περιττεύουν: συνήθως ενστερνίζεσαι το δόγμα που κυριαρχεί στο περιβάλλον σου και δεν ασχολείσαι περαιτέρω. Για τον Ιησού Χριστό της ιστορίας οι απόψεις […]

Παίζει, τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος κι εγώ να είμαστε οι πιο μπαρουτοκαπνισμένοι survivors σε αυτή τη χώρα. Oχι σαν τους άλλους τους φλώρους στον Aγιο Δομίνικο που υποφέρουν δήθεν κι ένας ολόκληρος στρατός θα σπεύσει να τους συνδράμει έτσι και τρέξει η μυτούλα τους. Λέμε για το γνήσιο πράγμα, […]

«Η “παλαιά ιστορία” παρήλθεν, αλλ’ αι “συνέπειαι” παρέμειναν!» ανακράζει απελπισμένος ο Πασχάλης, ο νευροπαθής ρομαντικός ήρωας, ενώ σύντομα θα αποδειχτεί ότι πλανάται και για την ίδια την ιστορία, πόσω μάλλον για τις συνέπειές της. «Αι συνέπειαι της παλαιάς ιστορίας», το ένα από τα έξι αριστουργηματικά διηγήματα του Γεώργιου Βιζυηνού, μας υπενθυμίζουν τις θανάσιμες παγίδες που […]

Από τις επιλεκτικές προδημοσιεύσεις αποσπασμάτων του, πριν ακόμη το «Πυρ και μανία» βρεθεί στις προθήκες των αμερικανικών βιβλιοπωλείων (αρχές Ιανουαρίου εφέτος), είχε καταστεί σαφές ότι εμπεριείχε αρκετή εκρηκτική ύλη για να τινάξει στον αέρα τον Λευκό Οίκο –και, από αυτή την άποψη, μπορούμε να πούμε ότι απέτυχε: αναμφίβολα τον ταρακούνησε (συνεχίζονται οι δονήσεις) αλλά δεν […]

Ποιος κερδίζει; Ποιος ωφελείται; Το θεμελιώδες ερώτημα του ρωμαϊκού δικαίου «Cui bono?» δεν βρίσκει πάντοτε ούτε εύκολη ούτε οριστική απάντηση στον χώρο της πολιτικής. Μια εμβριθής δημοσιογραφική έρευνα που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη, με την υπογραφή των Μιχάλη Ιγνατίου – Κώστα Παπαϊωάννου και υπό τον ερεθιστικό τίτλο «Οι έξι θάνατοι του Τζωρτζ Πολκ», […]

Πρέπει να ήταν τέλη του 1942 ή αρχές του 1943. Δεν έχουν κρατηθεί πρακτικά –και αν κρατήθηκαν τότε, καταστράφηκαν αργότερα –γι’ αυτό και δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πότε ακριβώς έλαβε χώρα η σύσκεψη, εικάζουμε πάντως το χρονικό πλαίσιο, όχι πολύ νωρίτερα ούτε πολύ αργότερα, διότι το πρόβλημα χρειαζόταν κάποιο εύλογο διάστημα ώστε να διαφανεί […]

Τον Μάρτιο του 1937, ακριβώς έναν χρόνο πριν προσαρτηθεί (Anschluss) η πατρίδα του στη ναζιστική Γερμανία, ο αυστριακός συγγραφέας Ρόμπερτ Μούζιλ έδωσε στη Βιέννη την ξακουστή ομιλία του Περί βλακείας (εκδόσεις Μίνωας, 2017), μια ομιλία που μεταφράστηκε, τυπώθηκε και ανατυπώθηκε αμέτρητες φορές έκτοτε και θα ήταν των αδυνάτων αδύνατον να εκφωνηθεί δημοσίως έναν χρόνο αργότερα, […]

«Η Ελλάδα μιλάει τη γλώσσα του Δικαίου. Η Τουρκία μιλάει τη γλώσσα της Ισχύος. Πώς είναι δυνατόν να συνεννοηθούν δύο χώρες που μιλούν τόσο διαφορετικές γλώσσες;». Η ρητορική ερώτηση του καθηγητή της Νομικής Χρίστου Μυλωνόπουλου συνοψίζει την προβληματική κατά τη διαφωτιστική συνέντευξη Τύπου που δόθηκε την περασμένη Τετάρτη στα γραφεία της Ενωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων […]

Εχουμε ακούσει αμέτρητες φορές, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραιτήτως και ότι το έχουμε εμπεδώσει, πως ο εκλογικός νόμος που ισχύει σήμερα, το κοστούμι που θα φορέσουμε στην επόμενη εκλογική αναμέτρηση, είναι κομμένος και ραμμένος πάνω σε άλλον σωματότυπο, αφορά άλλες εποχές και άλλες καταστάσεις. Αληθεύει. Το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής με το ληστρικό μπόνους των […]

Ασε με να κάνω λάθος / Μην παριστάνεις το Θεό Δεν μ’ αρέσουν οι σωτήρες / Δεν γουστάρω να σωθώ «Ασε με να κάνω λάθος» (1984) Σύνθεση, στίχοι: Ανδρέας Τσιλιφώνης Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου Το τραγούδι «Ασε με να κάνω λάθος» γράφτηκε το 1984 από τον σκηνοθέτη Ανδρέα Τσιλιφώνη για τις ανάγκες της ταινίας του «Η […]

Από τις πρώτες ημέρες του 2015 που η αριστεροακροδεξιά μας κυβέρνηση εγκαταστάθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου κατέστη σαφές ότι θα ζήσουμε λαμπρές στιγμές υπαρκτού σουρεαλισμού. Μπορεί να μην χορτάσουμε από άρτο, αλλά θα τιγκάρουμε στα θεάματα. Το κωμικό αποτέλεσμα θα παράγεται ερήμην των προθέσεων των κυβερνώντων, δίχως κάτι τέτοιο να μειώνει· τουναντίον, θα επαυξάνει την ένταση […]

Στις 20 Απριλίου 2018 συμπληρώθηκαν κιόλας τρία χρόνια από την έναρξη της δίκης της Χρυσής Αυγής (ξεκίνησε ανήμερα της 126ης μαύρης επετείου από τη γέννηση του Αδόλφου Χίτλερ) και θα έλεγε κανείς ότι διεξάγεται σε κάποια άλλη χώρα εάν όχι σε κάποιον άλλον πλανήτη. Η συντριπτική πλειονότητα των κατηγορουμένων, όχι μόνο δεν κάθεται στο εδώλιο […]

Τον Παύλο Νιρβάνα (1866 – 1937), κατά κόσμον Πέτρο Αποστολίδη, μπορούμε κάλλιστα σήμερα να τον κατατάξουμε ανάμεσα στους «λησμονημένους» λογοτέχνες μας. Η καλλιτεχνική υστεροφημία είναι άτιμο πράγμα, όχι μονάχα σε λαούς οψίμως απαίδευτους, όπως ο δικός μας –και ας βαυκαλιζόμαστε περί του αντιθέτου. Σε κάθε περίπτωση, η υστεροφημία ελάχιστη έως καθόλου σχέση έχει με την […]

Πρέπει να ήταν αρχές του 2008, λίγους μήνες αφότου είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο μου «Νεοέλληνες», μια συλλογή αφηγηματικών πορτρέτων διάσημων ή και απλώς διαβόητων συμπατριωτών μας, όταν με σταμάτησε στον δρόμο μια καλοβαλμένη κυρία μέσης ηλικίας, με ύφος φανερά καλοπροαίρετο –το είδος του αναγνώστη που ποτέ δεν ενοχλείσαι να συναπαντάς. «Μου άρεσε το τελευταίο βιβλίο […]

Σε μια δραματική κομεντί που είδα πριν από χρόνια, η έφηβη εβραία κεντρική ηρωίδα διατρέχει ατελείωτους καταλόγους με θύματα του Ολοκαυτώματος, όπου αναγράφεται η χρονιά θανάτου ενός εκάστου, και αναρωτιέται με βλάσφημη αφέλεια: «Γιατί θα πρέπει εσαεί να συνδέουμε το όνομά τους με την πιο φρικτή τους ώρα; Γιατί να μην αναγράφεται πότε έφαγαν το […]

Αυτές τις μέρες προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες η «Προσβολή». Ηταν η πρώτη λιβανέζικη ταινία που έφθασε μέχρι την τελική πεντάδα των Οσκαρ, παρότι με το χρυσό αγαλματάκι έφυγε φέτος η Χιλή. Η καλογυρισμένη ταινία του Ζιάντ Ντουεϊρί δεν αποφεύγει τον διδακτισμό, μολονότι δύσκολα θα διδάξει αυτούς που θα έπρεπε, τους κατά τεκμήριο ανεπίδεκτους διδαχής. Επίσης, […]

Η Χρυσή Αυγή δεν είναι το μοναδικό ναζιστικό κόμμα που αποκρύπτει συστηματικά τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις και φοράει τσάτρα-πάτρα την εθνική θρησκευτική ενδυμασία. Για την ακρίβεια, ακολουθεί πιστά την κοινή τακτική όλων των ναζιστικών και φασιστικών κομμάτων, τόσο κατά τον Μεσοπόλεμο όσο και κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Από τους Φαλαγγίτες στην Ισπανία και τη Σιδερένια […]

Την τηλεοπτική περίοδο 1999-2000 παρουσίαζα στην ΕΤ1 την εκπομπή βιβλίου «Πνεύμα αντιλογίας». Πράγματι, εκείνη την εξωφρενική εποχή κάναμε στην τηλεόραση απίστευτα πράγματα, όπως να συζητάμε με τις ώρες για βιβλία, αντί να λογομαχούμε για τη δίκαιη μοιρασιά της καρύδας στον Αγιο Δομήνικο. Σε μία από τις πρώτες εκπομπές, καλεσμένοι μου ήταν ο αείμνηστος Κώστας Βεργόπουλος […]

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πανεθνικά πλέον καταξιωμένος ως ο σπουδαιότερος έλληνας πολιτικός ηγέτης του 20ού αιώνα, είναι λιγότερο γνωστός ως διορατικός κυνηγός εγκεφάλων. Σε μια εποχή που οι κομματικές περγαμηνές είχαν σταθερό προβάδισμα έναντι των επιστημονικών, ο Βενιζέλος έψαχνε να βρει με πείσμα τους συμπατριώτες μας που διαπρέπουν στο εξωτερικό και να τους καλέσει πάλι πίσω […]

Σε μια δυστοπική χώρα του μέλλοντος θα μπορούσε αυτό το βίντεο να αποτελεί και μέρος κάποιας επίσημης διαφημιστικής καμπάνιας του υπουργείου Τουρισμού –κομμάτι διεστραμμένη καμπάνια πιθανόν, αλλά όχι τόσο ενοχλητική ή αξιοπαρατήρητη, εάν τα πάντα τότε είναι πλέον διεστραμμένα. Ωστόσο, στη δύσμοιρη Συρία των αρχών του 21ου αιώνα, δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο απωθητικά βίντεο. […]

Ορισμένοι συγγραφείς είναι σφόδρα εθιστικοί. Οποτε υποπίπτει στην αντίληψή σου ένα δικό τους νέο πόνημα ή ένα παλαιότερό τους που σου είχε μέχρι τότε διαφύγει, εγκαταλείπεις πάραυτα όποιον άλλον γραφιά τυχαίνει να διαβάζεις. Προσωπικά θα ξεχώριζα εύκολα τους τρεις πιο εθιστικούς, με τη σειρά που εμφανίστηκαν στα γράμματα, καθώς και με τη σειρά που εθίστηκα […]

Σίγουρα είναι άδικο και ανακριβές να συνδυάζουμε τη σαχλαμάρα με την έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Υπό μία έννοια η σαχλαμάρα ήταν πάντοτε συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση και όχι αποκλειστικά με το μεσογειακό μας ταπεραμέντο. Για να μην πελαγοδρομήσουμε σε παλαιότερες εποχές, όπου κάποιος πόλεμος ή κάποια θεομηνία κήρυσσε […]